رادیو زمانه

تاریخ انتشار مطلب: ۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۸
از تصنیف تا ترانه ـ قسمت سی و یکم

موسیقی عربی، چاشنی موسیقی عامیانه‌ی ایران

محمود خوشنام

شاخه‌ای از موسیقی عامیانه‌ی شهری که پیش از این از آن سخن گفتیم، آشکارا با عناصری از موسیقی سرزمین‌های مجاور به ویژه عربی درمی‌آمیخت.

Download it Here!

این شاخه بیشتر از منطقه‌ی ساحلی خلیج فارس خود را به پایتخت می‌رسانید و شکل‌های مختلف پیدا می‌کرد. شاید یکی از نخستین مبشران این موسیقی آمیخته، قاسم جبلی باشد که از جوانی با زبان عربی آشنا بوده و در سفری به مصر با خواننده‌ی معروف، ام کلثوم نیز دیدار داشته است.

او ابتدا با برادران معارفی کار می‌کرده است و سپس با همکاری با کسانی پرداخته که متخصص ساخت موسیقی دورگه بودند. مثل عباس شاهپوری، شاهپور نیاکان و ابراهیم سلملکی.


قاسم جبلی

جبلی، خواننده‌ی آهنگ‌های دورگه، شهرتی چنان فراگیر پیدا کرد که از مرزهای ملی نیز فراتر رفت. شیوخ عربی غالباً از او برای گرم کردن مجالس جشن خود دعوت به عمل می‌آوردند.

شیوه‌ی کار جبلی در ایران پیروان بسیار نیز پیدا کرد. مثل منوچهر شفیعیان که البته شهرتش به پای جبلی نرسید. طرفداران جبلی او را فریدالرتش ایران می‌نامیدند.

به زودی موسیقی عامیانه‌ی شهری شاخه‌ی آمیخته با نواهای عربی چهره‌ی شاخه‌ی دیگری نیز برای خود پیدا کرد. نعمت‌الله آغاسی که خود از نواحی جنوبی ایران می‌آمد. جایی که نفوذ موسیقی عربی برجسته‌تر احساس می‌شود.

تفاوت آغاسی و جبلی را باید در تفاوت دست‌مایه‌ای دید که با عناصر عربی درمی‌آمیختند. جبلی بیشتر با دستایه‌های سنتی این کار را می‌کرد.


نعمت‌الله آغاسی

حال آن‌که بخش ایرانی موسیقی آغاسی در این آمیزش موسیقی بندری بود که به هر حال با موسیقی عربی قرابت بیشتری داشت.

شور و هیجانی که در آهنگ‌های بندری وجود دارد نتیجه‌ی این آمیزش را بیشتر از آن‌که با ناله و مویه سر و کار داشته باشد، شاد و برانگیزاننده از کار در می‌آورد.

صدایی با رگه‌های ویژه‌ی موسیقی بندری همراه با حرکات صحنه‌ای با پایی که کمی می‌لنگید و دستمال سفیدی که همیشه در دست می‌چرخانید، آغاسی را از دیگر خواننده‌های کافه‌های سازان ضربی متمایز می‌ساخت.

در میان ترانه‌هایی که او خواند دو ترانه‌ی «لب کارون» و «آمنه» سال‌ها ورد زبان مردم کوچه و بازار شده بود.

Share/Save/Bookmark

نظرهای خوانندگان

آقای خوشنام هر کسی میداند که آغاسی دستمالی بدست میگرفت و یا جبلی عربی میخواند .اینکه موسیقی عربی به ادعای تاریخ ریشه در موسیقی غنی ایرانی دارد حرفی در نوشته شما ندارد و خاصه آنکه در زمان ساسانیان ما برای هر روز یک موسیقی خاص در بار را داشتیم و اینها نام خاص آنروز را داشتند و این خود گواهی است بر انتقال موسیقی ما همراه با اسیران به منطقه حجاز و بعد ها با حکومتهای ظالم و خوشگذران اموی و عباسی این انتقال بیشتر صورت گرفته است و موسیقی بندری هم به احتمال زیاد نبیجه آمیزش موسیقی برده های بجا مانده از برده داران در سواحل ایران است که اغلب آفریقا یی بوده اند بنده آشنای با ادوات موسیقی نیستم ولی شنونده خوب و موسیقی خوب وبد شناسم و اظهار نظرم در مورد موسیقی بندری بر اساس شنیدن میباشد نه آنکه آگاهی قطعی داشته باشم .اگر مینویسید با مایه و محققانه بنویسید

-- دارا ، May 17, 2009 در ساعت 11:42 AM