رادیو زمانه

تاریخ انتشار مطلب: ۱۵ بهمن ۱۳۸۷
۳۰ سال پیش در چنین روزی

سفیر آمریکا از شاه خواست ایران را ترک کند

سعید بشیرتاش، ابراهیم نبوی

جمعه بیست و دوم دی‌ماه ۱۳۵۷ برابر دوازدهم ژانویه ۱۹۷۹ میلادی

سفیر آمریکا از شاه خواست ایران را ترک کند

به نوشته سایروس ونس، وزیر خارجه آمریکا «در پی تصمیماتی که کاخ سفید دو روز پیش گرفت، امروز سالیوان به دیدار با شاه رفت تا نظر دولت آمریکا برای خروج هر چه سریع‌تر از کشور و تشکیل شورای سلطنتی را به وی ابلاغ کند.»

به گفته سالیوان، به وی اجازه داده شده است که شاه را از طرف رییس جمهور آمریکا دعوت کند و در ضمن برنامه سفر و تعداد همراهان او را سوال کرده به واشنگتن اطلاع دهد.

دولت آمریکا گمان می‌کرد که نه تنها با پناه دادن شاه مورد خشم و غضب واقع نخواهد شد، بلکه برعکس چون موجبات تسریع خروج شاه را از ایران فراهم کرده‌اند امتیازی هم از دید آیت‌الله خمینی به دست می‌آورد.

شاه در مورد این دیدار در خاطراتش گفت: «سالیوان و هایزر که به همراه وی در این دیدار حضور داشت به مطلب دیگری غیر از روز و ساعت عزیمت او از ایران علاقه‌ای نداشتند.»

اما سالیوان گفت: «در واقع این خود شاه بود که بیشتر به موضوع مسافرت خود علاقه داشت و از گفت و گو در‌باره مسایل دیگر طفره می‌رفت.»

به گفته سالیوان، علت حضور ژنرال هایزر در این دیدار این بود که او می‌خواست با تأکید بر لزوم حفظ یکپارچگی ارتش پس از خروج شاه، او را به تفویض اختیارات خود به بختیار ترغیب نماید، ولی شاه جواب مشخصی به این درخواست نداد و هایزر نتیجه‌ای را که می‌خواست از این دیدار به دست نیاورد.


عکس: اسناد انقلاب اسلامی

آیت‌الله خمینی تشکیل شورای انقلاب و برنامه انتقال قدرت را اعلام کرد

آیت‌الله خمینی با صدور پیامی، ضمن اعلام تشکیل شورای انقلاب اسلامی برنامه‌های خود برای انتقال قدرت از رژیم پادشاهی مشروطه به جمهوری اسلامی را اعلام کرد.

آیت‌الله در این پیام که تاریخ هجری قمری ۱۳ صفر ۱۳۹۹ را داشت، رئوس برنامه‌های سیاسی خود را به شرح زیر اعلام کرد:

«‌بر حسب حق شرعی و بر اساس رأی اعتماد اکثریت قاطع مردم ایران که نسبت به اینجانب ابراز شده است در جهت تحقق اهداف اسلامی ملت، شورایی به نام شورای انقلاب اسلامی مرکب از افراد با صلاحیت و مسلمان و متعهد و مورد وثوق موقتن تعیین شده و شروع به کار خواهند کرد. اعضای این شورا در اولین فرصت مناسب معرفی خواهند شد.»

در ادامه این پیام آمده است: «این شورا موظف به انجام امور معین و مشخصی شده است، از آن جمله مأموریت دارد تا شرایط تأسیس دولت انتقالی را مورد بررسی و مطالعه قرار داده و مقدمات اولیه آن را فراهم سازد. دولت موقت در اولین فرصت که مناسب و صلاح دانسته شود به ملت معرفی و شروع به کار خواهند نمود.»

در این پیام می‌خوانیم: «دولت جدید موظف به انجام مراتب زیر است:

۱. تشکیل مجلس موسسان از منتخبین مردم به منظور تصویب قانون اساسی جدید جمهوری اسلامی

۲. انجام انتخابات بر اساس مصوبات مجلس موسسان و قانون اساسی جدید

۳. انتقال قدرت به منتخبین جدید.»

در ادامه این پیام آ مده است: «دولت کنونی که منصوب شاه مخلوع و مجلسین غیر قانونی می‌باشد هرگز مورد قبول مردم نخواهد بود و همکاری با این دولت غاصب به هر شکل و به هر نحوی شرعن حرام و قانونن جرم است.»

آیت الله خمینی در بخش دیگری از این پیام، ارتشیان را مخاطب قرار داده است: «احتمال این هست که شاه خائن که روزهای رفتن او نزدیک است به حیله جدیدی دست بزند که آن کودتای نظامی است، که کراراً توضیح داده‌ام که این آخرین حربه‌ی اوست. ولیکن او خود می‌داند که در ارتش به جز تنی چند سرسپرده و خونخوار که از قرار مذکور در پست‌های مهم مستقر شده‌اند بقیه جناح‌های شریف ارتش به این سرسپردگان اجازه نخواهند داد تا دست به چنین جنایتی که مخالف با ملیت و مسلمانی آنان است بزنند.»

آیت‌الله خمینی تأکید کرد: «حساب این چند نفر ارتشی خونخوار معلوم و از حساب ارتش ایران جداست. ارتش از ملت است و ملت از ارتش. با رفتن شاه خللی بر آن وارد نخواهد شد.»


ژنرال هایزر و براون/ عکس: اسناد انقلاب اسلامی

ژنرال هایزر به فرماندهان ارتش: کودتا نکنید

به نوشته برژینسکی، «هر چه تاریخ حرکت شاه از ایران نزدیک‌تر می‌شود، گزارش‌های هایزر از اضطراب و بی‌قراری در ارتش ایران و تمایل بعضی از فرماندهان نظامی برای اقدام به کودتا هنگام عزیمت شاه حکایت می‌کند. هایزر در گزارش‌های خود تأکید می‌کند که او در اجرای مأموریت خود فرماندهان نظامی را به حمایت از بختیار و دادن شانس و فرصت بیشتری به او برای اعمال حاکمیت تشویق می‌کند.»

به گفته رابرت دریفوس، ژنرال هایزر به فرماندهان ارتش گفته بود که صرفنظر از این‌که چه اتفاقی بیافتد نباید علیه آیت‌الله خمینی وارد عمل شوند.

«اگر آن‌ها کودتا بکنند ارتش آمریکا با آن‌ها قطع رابطه خواهد کرد، لوازم به آن‌ها نخواهد داد و قلم پای آن‌ها را خواهد شکست.»

هایزر در عوض به نظامیان اطمینان داد که «اگر دولت بختیار به جایی برسد که نتواند جلوی انقلابیون را بگیرد در آن صورت دولت آمریکا از کودتای نظامی حمایت خواهد کرد.»

ارتشبد قره‌باغی در خاطراتش گفت: «هایزر از وی خواسته است که با مهندس بازرگان و آیت‌الله بهشتی دیدار و گفت و گو کند.» به همین منظور، هایزر شماره تلفن ناصر میناچی از اقوام دکتر یزدی و یکی از مسئولین حسینیه ارشاد را به ارتشبد قره‌باغی داد.

درخواست قره‌باغی از شاه برای ماندن در کشور

امروز شاه، ارتشبد قره‌باغی را که دو روز پیش از نخست وزیری بختیار به ریاست ستاد ارتش منصوب کرده بود، پس از پایان دیدار با سفیر آمریکا و ژنرال هایزر به حضور پذیرفت.

این اولین دیدار قره‌باغی به عنوان رییس ستاد با شاه بود. برای این دیدار به مدت دو روز گزارشی از وضعیت ارتش و تعداد فراری‌ها تهیه کرده بود، تا بر اساس داده‌های آن بتواند شاه را از فکر مسافرت منصرف نماید.

وی پس از تشکر به خاطر مسئولیتی که شاه بر عهده وی گذاشته با ارائه گزارش وضعیت ارتش به وی گفت: «اگر اعلی‌حضرت تشریف ببرید وضع ارتش از این هم بدتر خواهد شد.»

به مجرد این‌که حرف رییس ستاد ارتش به پایان می‌رسد شاه می‌گوید: «چه می‌گویید؟ الآن سالیوان و هایزر اینجا بودند و روز و ساعت خروجم را می‌خواستند.»

قره‌باغی بعد‌ها نوشت: «می‌خواستم به عرض برسانم که به آن‌ها چه مربوط است ولی جواب شاه آن‌قدر تند بود که دیگر چیزی نگفتم.»

وقتی شاه احساس تعجب را در قیافه قره‌باغی می‌بیند می‌گوید: «حالا ببینیم چطور می‌شود» و صحبت را عوض می‌کند.


شاه ایران تمامی اموال خود در ایران و بنیاد پهلوی را به دولت بخشید

به گفته شاپور بختیار، نخست وزیر، شاه ایران پس از معارفه اعضای کابینه در روز شانزدهم دی از شاپور بختیار خواسته بود که چند لحظه‌ای بیشتر بماند تا در‌باره بنیاد پهلوی صحبت کند.

شاه در این دیدار گفت که بنیاد پهلوی را به دولت واگذار می‌کند. وی همچنین اعلام کرد قصد دارد تمامی اموال خانواده خود در ایران را نیز به دولت واگذار نماید.

چون این پیشنهاد از طرف خود پادشاه بود، بختیار بلافاصله آن را پذیرفت و رییس پیشین دیوانعالی کشور را برای رسیدگی به این پرونده پیشنهاد کرد.

بدین ترتیب محمد‌رضا شاه طی فرمانی، اموال خانواده خود را به بنیاد پهلوی بخشید و بنیاد پهلوی را نیز به دولت ایران واگذار کرد. روزنامه اطلاعات جمع این دارایی‌ها را بیش از دویست میلیون دلار تخمین زده است.


هادی خرسندی، طنزنویس

هادی خرسندی: اشتباه لپی بختیار

هادی خرسندی، طنزنویس در طنز روز ۲۱ دی‌ماه ۱۳۵۷ خود در روزنامه اطلاعات با عنوان «اشتباه لپی» نوشت: «به گزارش رادیو ایران آقای شاپور بختیار، نخست وزیر محبوب ایران در مصاحبه با خبرنگار روزنامه تایمز مالی انگلستان، برای مبارزه با فساد دو ماه مهلت خواسته است. هنوز معلوم نیست که آقای نخست وزیر این دو ماه را از شخص خبرنگار تقاضا کرده است یا منظورش سردبیر روزنامه تایمز مالی بوده است.»

در ادامه‌‌ی این مطلب آمده است: «به هرحال این اولین باری است که یک نخست وزیر ملی! به این صراحت از یک خبرنگار خارجی مهلت خواسته است. گفته می‌شود اگر روزنامه تایمز مالی با دادن چنین مهلتی موافقت نکند، نخست وزیر ایران مجبور به استعفا خواهد بود.»

هادی خرسندی در پایان نوشته است: «ناظران سیاسی می‌گویند که ژست اخیر نخست وزیر ایران نشانه دستپاچگی ایشان است و احتمال می‌رود موقتاً سوراخ دعا را گم کرده باشند، زیرا که معمولاً اینجور نخست وزیرها باید از خبرنگاران آمریکایی تقاضای مهلت کنند، نه از خبرنگار تایمز مالی لندن.»

Share/Save/Bookmark

نظرهای خوانندگان

هادي خرسندي نزديک به نيم قرن است که گلوله نمک است.

-- بدون نام ، Jan 12, 2009 در ساعت 06:00 PM

همین امثال هادی خرسندی ها تیشه به ریشه دولت بختیار زدند.

-- بدون نام ، Jan 13, 2009 در ساعت 06:00 PM

آقای خرسندی! امروز باید از کی اجازه گرفت؟ از خالد مشعل یا ...؟

-- دوست ، Jan 13, 2009 در ساعت 06:00 PM

بعد از این«افاضات انقلابی»ظاهراً آقای خرسندی،امروز جزو ِ «فدائیان بختیار و مصدّق»
جلوه می کنند!!!...واقعاً که ما ملّت نجیبی هستیم!!

-- حبیب زمانی ، Jan 13, 2009 در ساعت 06:00 PM

جناب بی نام عزیز همه به همه می زدن. همون آقای بختیار که مدعی سوسیال دمکراسی بود هیچ برتری اخلاقی به امثال سنجابی ها نداشت، حتا دو رو تر هم بود. تو سی چهل روز حکومتش سی چهل بار از طریق واسطه ها با خمینی تماس گرفت که به عنوان نخست وزیر از طرف رهبر معظم انقلاب پذیرفته بشه. اسنادش رو در آخرین کتاب آقای امیرانتظام که در خارج چاپ شده ملاحضه کنید. امیر انتظام این مسئله رو فاش کرده. ای کاش آقای نبوی به این مسئله هم اشاره می کردند.

-- بی نام ، Jan 14, 2009 در ساعت 06:00 PM

کاش متن شعری را هم که هادی خرسندی در روزهای انقلاب در وصف خمینی سروده بود در زمان مربوط اینجا قرار بدهید

-- بهراد ، Jan 14, 2009 در ساعت 06:00 PM

به نظرم هادي خرسندي با اين حرف باعث انقلاب شد! ما ضمن محكوم كردن حوادث غزه، بازهم با نظام بيعت مي كنيم، هادي خرسندي هم به خاطر اين حرف بايد مثل حسني مبارك مجازات شود و براي سر وي جايزه گذاشت. اما فقط 20 هزارتومان.

-- حامد ، Jan 14, 2009 در ساعت 06:00 PM

bozorgaan ham gaah eshtebaah mikonand 1 dovvom in ke aan zamaan doraany enghelaaby bood fargh daarad

-- بدون نام ، Jan 14, 2009 در ساعت 06:00 PM

sevvom in ke che tanaaghozy hast beine eraadaté siaasié HADI va jeddiatash dartanz va dast andaakhtane bakhtiaar ?

-- بدون نام ، Jan 14, 2009 در ساعت 06:00 PM

HEllo,
Thank you for this exciting information
Roksolana .

-- Foxy Roxy ، Jan 15, 2009 در ساعت 06:00 PM

بابا بامعرفتا! این همه به آقای خرسندی گیر دادین، ولی یه کوچولو اشاره نکردین که شاه ایران به درخواست دو تا آمریکایی ... وطنش رو ترک کرد و رفت و درخواست بسیاری از وطن‌پرستان را اصلا گوش نکرد.
دکتر صدیقی از او خواسته بود اگه نمی‌خواهید در تهران بمانید دست‌کم به جزیره‌ی کیش بروید!
این‌همه به این‌وری‌ها زدیم - که البته حقشونه - یه کم هم به خودمون بزنیم که میزان جسارت و شجاعت شاه مملکت چقدر بود...

خوانندگان محترم زمانه توجه کنند که مطالب روزشمار انقلاب توسط ما تهیه نمی شود، بلکه نوشته هایی است که در نشریات سی سال قبل منتشر شده و ما امروز آن را بازنشر می کنیم. نوشته های بسیاری از نویسندگان و صاحب نظران و آثار کاریکاتوریست ها هم تولیدات زمانه نیست، بلکه تولیدات خود نویسندگان است که سی سال بعد بازنشر می شود.
ابراهیم نبوی

-- علیرضا افشاری ، Jan 24, 2009 در ساعت 06:00 PM

هادی خرسندی طنز نویسیست که هیچ گاه شعور سیاسی نداشت

-- بهزاد ، Feb 3, 2009 در ساعت 06:00 PM