دنیای برابری و برادری بی‌شک دنیای خوبی خواهد بود

عبدالکریم لاهیجی

ماده ۱: تمام افراد بشر آزاد به دنیا می آیند و از لحاظ حیثیت و حقوق با هم برابرند. همه دارای عقل و وجدان می‌باشند و باید نسبت به یکدیگر با روح برادری رفتار کنند.

در سالی که گذشت شصتمین سال‌گرد اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر را پیش رو داشتیم. شصت سال از این اعلامیه گذشت در حالی‌که باید مفاد پیشنهادی آن الگوی زندگی برای هر انسانی که روی زمین زندگی می‌کند، می‌شد و البته پیش از همه رهبران اجتماعی و دولت مردان که تاریخ باید قضاوت کند که آیا بوده است یا نه.

این ماده اساس و پایه‌ی اصلی اعلامیه‌ی حقوق‌بشر است که تاثیر زیادی از حقوق بشر و شهروند سال «۱۷۸۹» فرانسه گرفته است. در آن حقوق بشر سه شعار اصلی وجود داشت: «آزادی، برابری، برادری» و این را در اعلامیه‌ی جهانی هم می‌بینیم.

یعنی این‌که انسان آزاد به دنیا می‌آید، می‌دانید تا زمانی که بردگی لغو نشده بود به این صورت بود که فرزندان یک برده هم آزاد به ‌دنیا نمی‌آمدند و برده محسوب می‌شدند. هم‌چنین در فرهنگ مذهبی هم موضوع به همین شیوه است، به خصوص در مذاهبی مثل اسلام که مذهب تحمیل می‌شود. یعنی چون پدر من مسلمان است، بنابراین بنده آزاد به دنیا نمی‌آیم و مسلمان به دنیا می‌آیم.

اعلامیه حقوق بشرمی‌گوید؛ نه! من آزاد به دنیا می‌آیم. بنابراین آن زمانی که من به عقل تمیز رسیدم و توانستم برای خودم تصمیم بگیرم، آن زمان من تصمیم می‌گیرم که؛ مسلمان، لامذهب، مسیحی یا یک مذهب دیگر داشته باشم. در واقع وقتی می‌گوییم آزاد به دنیا می‌آییم، منظور همین است.

دیگر این‌که از نظر حقوقی ما با هم برابریم. یعنی می‌گوییم از نظر حقوقی با هم برابریم، نه این‌که از نظر طبیعی هم باهم برابر هستیم. به خاطر این‌که یکی در یک کشور مرفه به دنیا می‌آید، یکی در کشوری فقیر، یکی سالم و یکی هم معلول به دنیا می‌آید. ولی از نظر حقوقی، یعنی اعم از این‌که من در آفریقا به دنیا بیایم یا در آسیا یا در اقیانوسیه؛ ما انسان‌ها از نظر حقوقی با هم برابر هستیم.

بنابراین نمی‌شود گفت حقوق آن کسی که در اروپای شمالی است از من که در آفریقا به دنیا آمدم در حوزه‌ی حقوق بشر بیشتر است.

نکته‌ی دیگر این‌که ما نباید قضیه را فقط از دید حقوقی و حقوق بشری نگاه کنیم. بگوییم انسان‌ها فارغ از این‌که در چه شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی هستند، بهتر است با هم از دید برادری یا خواهری - البته نه به آن صورت برادر و خواهری که بعد از انقلاب در ایران باب شد - نگاه کنند. یعنی انسان‌ها با هم مودت و الفت داشته باشند و به یک‌دیگر کمک کنند.

قانون، کسی را مجبور نمی‌کند که وقتی سیل یا زلزله می‌آید به هم کمک کنند، ولی چه بهتر است که انسان‌ها به هم کمک کنند و به یک‌دیگر یاری رسانند.

به عبارت دیگر علاوه بر آن تعهدات قانونی و حقوقی – که من به لحاظ حرفه‌ی خودم می‌گویم خیلی حالت خشک دارد ـ انسانیت هم در جوامع ترویج داده شود.

در آن صورت، دنیا، دنیای دل‌پذیری می‌شود و فقط یک جهان خشک و جامد نخواهد بود.