عوامل نقض حقوق بشر

«دادیار گفت، مجرمیت شما قطعی است»

اردوان روزبه: محمد اولیایی‏فر معتقد است که هیچ‏گونه اتهامی متوجه او نیست. وی می‌گوید: « اگر صحبتی کرده‏ام، اولاً بر اساس اظهارات موکلین‏ام بوده، ثانیاً برای رفع تظلم بوده است. حتا رأی دوم دیوان عالی کشور و همین‏طور نظریه‏ی مشورتی اداره‏ی حقوقی هم می‏‏‏‏گوید: چنان‏چه کسی برای رفع تظلم، از کسی شکایت کند، نشر اکاذیب نیست. به هر جهت، این اتهام واهی است. علی‏رغم این که دادیار امنیت به من گفت: «مجرمیت شما قطعی است»، اما امیدوارم اگر هم کیفرخواستی برای من صادر شد، بتوانم در دادگاه از خودم دفاع و رفع اتهام بکنم.»

آن‌چه به جایی نرسد، فریاد است

غلام‏رضا هرسینی: در همان اوایل انقلاب هم حسینیه‏ی ما را در تهران به آتش کشیدند. تمام وسایل، عتیقه‏جات و اشیایی که از زمان عضدالملک آن‏جا بود، غارت کردند. مرحوم عضد‏‏‏الملک که احمد شاه را در آغوش خود پرورش داد، حسینیه‏ای ساخته بود که فقرا در آن‏جا بودند. آن‏جا را آتش زدند، ما فکر کردیم که شاید غفلتاً و به وسیله‏ی افراد ناشناس این اتفاق افتاده است. ولی سه حسینیه‏ی آخر، به وسیله‏ی مامورین شهرداری و گروهی که به آن‏ها گروه فشار می‏گویند، تخریب شد و این مساله قطعا با اطلاع مسئولین مملکتی و حمایت نیروهای انتظامی و امنیتی صورت گرفته است.

بازخوانی پرونده‌ی برخورد با آیت‌الله شریعتمداری

سراج‌الدین میردامادی: بی‏شک مراجع تقلید و روحانیون بلندپایه‏ی مستقل از نظام جمهوری اسلامی، در طول این سی سال، یکی از مهم‏ترین قربانیان نقض حقوق بشر حاکمان نظام اسلامی بوده‏اند. در این برنامه از سلسله برنامه‏های رادیو زمانه، پیرامون «بررسی سی سال حقوق بشر در ایران»، به بازخوانی پرونده‏ی تاریخی برخورد با آیت‏الله سید کاظم شریعتمداری، یکی از مراجع تقلید مخالف آیت‏الله خمینی می‏پردازیم. در همین ارتباط با مهندس حسن شریعتمداری، فرزند آیت‏الله شریعتمداری، گفت‌وگو کرده‌ام.

نباید ما را بازداشت می‌کردند

اردوان روزبه: حنیف یزدانی در مورد دلایل بازداشت خود می‌گوید: «ما در شرایطی قرار گرفتیم که احساس می‏کردیم باید برای آزادی دانشجویان پلی‏تکنیک، که به‏خاطر همان قضیه‏ی نشریات جعلی بازداشت شده بودند کاری انجام دهیم. اما در عین حال کاری از دست‏مان برنمی‏آمد. بالاخره دست به یک تحصن شش نفره زدیم. بعد از حدود نیم ساعت بازداشت شدیم و به کلانتری منتقل شدیم. از آن کلانتری هم به چند کلانتری دیگر تقسیم‏مان کردند و غروب همان روز به زندان اوین انتقال داده شدیم. از آن‏جا به بند ۲۴۰ رفتیم و بعد از چند روز به سلول‏های انفرادی انتقال پیدا کردیم.»

روایت دکتر نوری‌زاده از انزوای آیت‌الله طباطبایی قمی

سراج‌الدین میردامادی: آیت‏الله حاج آقا حسن طباطبایی قمی، اولین روحانی بلندپایه‏ و مرجع تقلیدی بود که خیلی زود، پس از پیروزی انقلاب بهمن ۵۷ از صفوف انقلابیون جدا و هزینه‏ی مخالفت خود با حاکمان نظام نوپای اسلامی را با حصر خانگی طولانی‏اش پرداخت. در حالی که ایشان از نظر علم و دانش و تقوی، یکی از مراجع شیعه به شمار می‌آمد، ولی به خاطر شرایط به ایشان اجازه داده نشد که مرجع عام بشود و بیشتر یک مرجع خراسانی باقی ماند. دکتر علیرضا نوری‏زداده، روزنامه‏نگار مقیم لندن، این بخش از تاریخ انقلاب را برای ما روایت می‌کند.

«گزارش از حقوق بشر در ایران، کار آسانی نبود»

نیک آهنگ کوثر: حقیقت آن است که جمهوری اسلامی ایران در دورههای مختلف، نگاه چندان مثبتی به فعالیتهای مؤسسات و انجمن‌‌های‌ بین‌المللی ناظر حقوق بشر نداشته است و همواره به فعالیت‌های این قبیل سازمان‌ها، به دیده شک نگریسته است. دیده‌بان حقوق بشر از جمله نهادهایی است که به خاطر گزارش‌هایش در حوزه‌ی ایران؛ به حوزه‌های مختلفی از جمله وضعیت زندان‌ها، روشن‌فکران و فعالان سیاسی و اجتماعی پرداخته است. بر همین اساس با نخستین گزارشگر حوزه‌ی ایران این سازمان، الهه هیکس یا الهه شریف پور، درباره‌ی تجربیات دوره‌ی ده ساله‌ی نظارتش بر ایران به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم.

باز خوانی ماجرای برکناری و برخورد با آیت‌الله منتظری

احمد قابل: آیت‌الله منتظری در همان زمان و در جواب منتقدان می‌گفت: «من که نمی‌توانم اجازه بدهم برای حفظ حیثیت آقای خمینی و خودم خون افراد به ناحق ریخته شود و انسان‌هایی از حقوق‌شان محروم بمانند، به امید اینکه روزی شاید من این قدرت را بدست بگیرم و بخواهم آنرا درست بکنم. آن زمان دیگر خون بناحق ریخته شده را نمی‌توان جبران کرد. به محض اینکه ایشان از مقام و موقعیت قائم مقامی رهبری، عزل شد برخوردها با یک ملایمتی شروع شد و بنا شد که ایشان فردی باشد برکنار از قدرت، ولی به درس و بحث خودش ادامه بدهد.

«دادگاه ویژه روحانیت، غیرقانونی است»

سراج‌الدین میردامادی: دادگاه ویژه روحانیت از جمله نهادهای تأسیسی در نظام جمهوری اسلامی است که همواره آمار بالایی از نقض حقوق بشر را دارا می‌باشد. حجت‌الاسلام محمد جواد اکبرین، روحانی نواندیش و اصلاح‌گرایی که خود به جرم اندیشه‌ها و نوشته‌هایش در این دادگاه محکوم و یک سال زندان را تحمل کرده است، مي‌گويد: دادگاه ویژه روحانیت که در سوم خرداد سال ۵۸ توسط مرحوم آیت الله خمینی تأسیس شد٬ غيرقانوني و مخالف قانون اساسی است.

کانون مدافعان حقوق بشر در فراز و فرود‌هایی تحمیلی

اردوان روزبه: عبدالفتاح سلطانی، وکیل و فعال حقوق بشر، یکی از بنیان‌گذاران کانون مدافعان حقوق بشر در ایران است. کانونی که این روزها بعد از حمله به دفتر رئیس کانون، شیرین عبادی، دستگیری ژینوس سبحانی مسوول دفتر آن و فیلتر شدن وب سایت آن در روز اول آغاز به کار، کانون بحث در مورد فعالیت‌های بشردوستانه در ایران بود. آن‌هم در شرایطی که فعالیت این کانون توسط وزارت کشور بس از چند سال کار، غیر قانونی اعلام شده است. این وکیل و عضو موسس کانون مدافعان حقوق بشر از فراز و فرودهای تشکیل آن و مسایل پیرامون آن می‌گوید.

کسانی نمی‌خواهند جعبه سیاه دهه شصت باز شود

اردوان روزبه: هادی قائمی در گفت‌وگو با زمانه می‌گويد: «باید از نظر ساختاری در همه‌ی نهادهای ایران نظارت وجود داشته باشد. در سطح کلی‌تر و در زمینه‌ی حقوق بشر، مساله‌ی نظارت مجلس بر امور باید بسیارعملی‌تر باشد. مثلا در مجلس ششم ما دیدیم که نمایندگانی تلاش کردند که کارهای نظارتی‌شان را جدی بگیرند و کمیسیون اصل نود مجلس، به طور جدی شکایت‌ها را پیگیری می‌کرد. آن‌گونه نظارت‌ها باید در سطوح اداری هم، در همه جا وجود داشته باشد. ولی متأسفانه می‌بینیم که این‌گونه عمل نمی‌شود.»

همه در جامعه باید حقوق‌شان را بشناسند

اردوان روزبه: عباس عبدی، روزنامه‌نگار و پژوهش‌گر اجتماعی در گفت و گو با زمانه می‌گوید: «بخش قابل توجهی ازآن‌چه که مثلاً ما بخواهیم به عنوان حقوق بگوییم، این نیست که فقط بنشینند و کتاب بخوانند، تا به آن آگاه شوند. باید در یک فرایند اجتماعی به این نتیجه برسند که چنین حقی را دارند. اگر امروز مثلاً زنان ایران خواهان یک سری حقوقی هستند، نه به دلیل این‌که به یک درک جدیدی رسیدند که زنان گذشته این درک را نداشتند؛ بلکه به این دلیل است که ضرورت‌هایی برای آنان به وجود آمده، و برحسب آن ضرورت‌ها هم به این درک اعتقاد پیدا کرده‌اند.»

«فقط ایران نیست که در آن حقوق بشر نقض می‌شود»

شادی صدر: هر نوع اقلیتی در ایران هدف اولیه‌ی نقض حقوق بشر است و اگر بخواهم نام ببرم، ابتدا زنان هستند که از نظر من، با وجود اینکه به لحاظ جمعیتی اقلیت نیستند، ولی از جهت داشتن قدرت و دسترسی به امکانات و فرصت‌های برابر در اقلیت قرار می‌گیرند. یعنی همه‌ی تعاریف مربوط به اقلیت در مورد زنان صدق می‌کند. زنان از نظر کمیت، تعدادشان با مردان برابر است و آنها از اولین گروه‌هایی هستند که مورد نقض حقوق بشر قرار می‌گیرند.