زنان و مطالبات زنان در شعارهای کاندیداها

سید سراج‌الدین میردامادی

در بازار داغ رقابت‏های انتخاباتی، بحث زنان و مطالبات زنان در شعارها و وعده‏های کاندیداها، به وفور دیده و شنیده می‏شود.

کاندیداها در مسابقه‏ای نفس‏گیر برای جذب آرای زنان که حدود نیمی از جمعیت رأی دهنده‏ی ایرانی را تشکیل می‏دهند، دست روی نقصان‏ها و کاستی‏های موجود در این زمینه‏ می‏گذارند.

ابتدا از خانم بدرالسادات میرموسوی، مسئول بخش زنان در ستاد آقای کروبی، پرسیدم جایگاه مطالبات زنان در برنامه‏های آقای کروبی چیست؟

شعار ما این است که باید پاسخ‏ هرگونه مسأله‏ی مطرح در حوزه‏ی زنان را در برنامه‏ی کاندیدای مطلوب داشته باشیم. در بیانیه‏ی ارائه شده، برنامه‏هایی برای حل مشکلات و معضلات هر قشری از زنان، اعم از کارمند، کارگر، خانه‏دار، آسیب‏دیده، آسیب‏پذیر، بی‏سرپرست و بد سرپرست، ‏پیش‏بینی شده است.

مطلب دیگر این‌که، جامعه‏ی جهانی به سمت مدیریت زنان در حرکت است و باید پذیرفت که حضور زنان در عرصه‏های مدیریتی کلان در جامعه، نتایجی برای بهبود مدیریت جامعه خواهد داشت.

آقای کروبی در این راستا، در برنامه‏ی خود چند وزیر زن را پیشنهاد کرده‏اند و قول داده‏اند در صورت موفقیت در انتخابات ریاست جمهوری، در مدیریت کلان کشور، اعم از وزارت، معاونت وزارت‏خانه‏ها و معاونت ریاست جمهوری، حتماً از حضور زنان استفاده کنند.

تجربه نشان داده است که زنان در مدیریت‏هایشان از آسیب‏هایی که مردان دچار آن می‏شوند، در امان هستند و کم‏تر به دنبال راندخواری یا رشوه‏خواری می‏روند و کم‏تر گرفتار مسایلی که به عنوان فساد قدرت مطرح است، می‏شوند.

ما معتقدیم که حضور زنان در مدیریت کلان، موجب بیمه شدن قدرت از مفاسدی که آن را تهدید می‏کند، می‏شود. بنابراین، تلاش‏مان در این جهت است که در کابینه‏ی آقای کروبی، این حضور را هرچه بیشتر فعال کنیم و به جامعه ثابت کنیم که زنان نه تنها خود را باور کرده‏اند، بلکه در این خودباوری، نسبت به زنان جهان، پیش‏رو هستند و در عرصه‏های مدیریتی که به آن‏ها واگذار خواهد شد، حتماً به‏خوبی خواهند درخشید.

بدرالسادات میرموسوی، مسئول بخش زنان در ستاد کروبی

در خصوص قوانین تبعیض‏آمیز نسبت به زنان و حقوق آنان، آقای کروبی چه برنامه‏ای را در دولت خود در نظر دارد؟

تایید کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان به صورت مشروط، بیان‏گر این است که ما برای رفع تبعیض جنسیتی، برنامه‏هایی را که در جهان دارد اعمال می‏شود، می‏پذیریم و برنامه‏ی کامل‏تری با توجه به ساختار و فرهنگ جامعه‏ی خودمان، در پیش داریم.

آیا فکر می‏کنید که رییس جمهور در نظام جمهوری اسلامی، با توجه به قانون اساسی، (با توجه به این‌که تغییر قانون باید از مجرای مجلس و شورای نگهبان بگذرد)، این امکان را دارد که قانونی را تغییر بدهد یا خیر؟

رییس جمهور حتماً می‏تواند دخالتی هم در تغییر قانون داشته باشد؛ به این صورت که می‏تواند قانون را به شکل لایحه به مجلس ارائه کند و با جلب اعتماد نمایندگان مجلس توسط اعضای دولت، آن قانون به تصویب برسد. در سوابق مدیریت‏های دولت‏ها‏، در سال‏های گذشته، امثال این موارد را می‏بینیم که لایحه‏های از طرف دولت به مجلس رفته، به تصویب رسیده و اجرایی شده است.

اگر لایحه‏ای که آقای کروبی در خصوص رفع تبعیض حقوق زنان به مجلس می‏فرستد، تصویب نشود، چه راه‏کار جایگزینی را برای احقاق حقوق تضییع شده‏ی زنان دارد؟

الان ما قوانین مدونی داریم که اگر همان قوانین اجرا شود، خیلی از تبعیض‏ها رفع می‏شود. بنابراین، شاید نیازی هم نباشد که حتماً تأکید داشته باشیم که قانون جدیدی تصویب شود. شاید نیاز باشد که قوانین موجود تکمیل شود.

فکر می‏کنم، در زمینه‏ی حضور زنان در مدیریت‏های کلان، هیچ نقضی در قوانین‏مان نداریم. در زمینه‏ی احکامی که در مورد خانواده و قوانینی که در مورد خانواده هست، اگر همان قوانین با ضمانت قوی اجرا شود، قوانین مفیدی هستند.

مشکلی که الان زنان ما دارند، این است که قانون در مورد آنان اجرا نمی‏شود. یعنی زنان آن‌قدر در مظلومیت هستند که حتا اجرای قانون هم در مورد آنان، با ضعف و اعمال نظر صورت می‏گیرد.

نظر آقای کروبی در خصوص این‌که رییس جمهور هم می‏تواند زن باشد، چیست؟

آقای کروبی معتقد است که منظور از کلمه‏ی «رجل سیاسی» که در قانون اساسی ذکر شده، زن یا مرد بودن نیست، بلکه کسی است که سوابق سیاسی داشته باشد و در عرصه‏های مدیریتی جامعه حضور داشته باشد. بنابراین، ایشان با رییس جمهور شدن زنان مخالفتی ندارد.

به طور کلی، فکر می‏کنید یک رییس جمهور در نظام جمهوری اسلامی، این قابلیت و توانایی را، بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی، دارد که بتواند مطالبات زنان را پیش ببرد و آن‏ها را محقق کند یا خیر؟

مطالبات زنان بیشتر در مسایل اجرایی دچار مشکل است. فکر می‏کنم اگر نگاه خود رییس جمهور نسبت به رفع مطالبات زنان مثبت باشد، تا حد بسیار زیادی می‏تواند موفق باشد. اگر در زمینه‏هایی هم نیاز به تغییر قانون باشد، رییس جمهور می‏تواند از اختیاراتی که قانون اساسی برایش تعریف کرده، استفاده کند و با تعاملاتی که با مجلس و قوه‏ی قضاییه خواهد داشت، مسایل حقوقی مربوط به زنان را هم به سمت حل شدن هدایت کند.

در ادامه، از دکتر فاطمه‏ رسولی، فعال زنان، پرسیدم: مطالبات فعالین جنبش زنان از کاندیداهای ریاست جمهوری چیست؟

من، نه به عنوان یک فمینیست، بلکه به عنوان انسانی که در این مملکت زندگی می‏کند، خواهان آزادی و برابری هستم. نه فقط به عنوان یک زن. مطالبات زنان به این دلیل مطرح می‏شود که به زنان ظلم مضاعف می‏شود.

این‏جا، به نویسنده‏ها، دانشجوها، کارگرها و اقشار مختلف ظلم می‏شود و همه‏ی این‏ها دچار مشکلات هستند. ما هم یکی از آنان هستیم که دچار مشکلات هستیم و خواسته‏ی ما از خواسته‏‏ی مثلاً، کارگرهای شرکت واحد جدا نیست.

منتها، اگر ما یک زن کارگر باشیم، دو برابر یک مرد کارگر باید ظلم و ستم و نابرابری را تحمل کنیم. بنابراین، آن‏چه ما می‏خواهیم، آزادی و برابری برای تمام اقشار مختلف جامعه است و از جمله این‌که این نابرابری‏های قرون وسطایی بسیار نامردانه‏ای که الان دارند در مورد خانم‏ها اجرا می‏کنند، برداشته شود.

من از رییس جمهور آینده می‏خواهم که حتماً یکی از برنامه‏هایش این باشد که ببیند، آیا می‏تواند اصلاً قانون اساسی را عوض کند و تغییری در قانون اساسی بدهد که تساوی زن و مرد در آن به رسمیت شناخته شود.

در چه زمینه‏هایی این عدم تساوی، زنان را بیشتر آزار می‏دهد؟

دیه، ارث، حجاب و به خصوص نگاه کلی‏ای که جامعه نسبت به زن دارد. در قرآن آمده است که گروهی از زنان می‏توانند حجاب نداشته باشند. کنیزها، دختران نابالغ، زنان مسن که یائسه هستند، مجانین و امثال آن حجاب ندارند.

در این دوره و زمانه، کنیز کیست؟ چرا باید حتماً لباسم طوری باشد که شما می‏خواهید؟ من باید آزادی لباس داشته باشم، این آزادی را داشته باشم که اگر مشکلی برایم پیش آمد، در حد یک مرد، بتوانم حتا قضاوت کنم و در دیه، ارث و امثال آن به طور مساوی حق داشته باشم.

فکر می‏کنید در قالب نظام جمهوری اسلامی، رییس جمهور این توانایی را دارد که تغییرات و رفرم‏هایی را که نام می‏برید و چنین تساوی‏ای را ایجاد کند؟

اگر خواست ما زنان به حدی قوی باشد که رییس جمهور، دیگران و مجلس را وادارد کند، همان‏طور که مجلس مجبور شد در لایحه‏ی «حمایت از خانواده» بندی را که طبق آن مردان می‏توانستند بدون اجازه‏ی همسر اول، همسر دیگری اختیار کنند پس بگیرد، بله می‏تواند.

یک رییس جمهور قوی که به مردم اطمینان و اتکا داشته باشد، می‏تواند و باید هم این کار را انجام دهد و ما به کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان بپیوندیم. عربستان این کار را کرده است. در عربستانی که خانم‏های‏شان خیلی از ما عقب‏تر بودند، الان زنان مثل برق و باد دارند آزادی پیدا می‏کنند و جلو می‏روند. ولی ما داریم هم‏چنان عقب می‏رویم.

پیام شما خطاب به خانم‏ها، با توجه به این‌که در آستانه‏ی انتخابات هستیم، چیست؟ فکر می‏کنید چه راه حلی برای تغییر، دگرگونی و حرکت به سمت وضع بهتر در زمینه‏ی انتخابات، می‏توان پیش روی زنان قرار داد؟

می‏خواهم به خانم‏ها بگویم: مطالبات‏تان را همین حالا مطرح کنید و بخواهید. اگر هر کدام از این چهار کاندیدا به مطالبات شما پاسخ مثبت دادند، رأی بدهید. اگر ندادند، برای چه برویم رأی بدهیم؟ دوباره برویم برای مثال به آقای کروبی یا دیگران رأی بدهیم، بعد به ما بگویند که یک حکم حکومتی آمده و شما حق ندارید حرف بزنید. من به چنین کسی ر‏أی نمی‏دهم.

ولی یکی از نکات مثبت جالبی که در این انتخابات دیدم و دلم هم می‏خواهد رأی بدهم، این بود که آقای کروبی گفت: «اعدام بچه‏های زیر هیجده سال را ممنوع می‏کنم.» البته اگر بتواند این کار را بکند. این خیلی نظر خوبی است، خیلی مهم است. بچه‏های زیر هیجده سال، در یک درگیری، قتلی انجام می‏دهند، آن‏ها را چهار پنج سال با بدترین شرایط در زندان نگاه می‏دارند، بزرگ‏شان می‏کنند که آن‏ها را بکشند و می‏کشند (امثال دلارا دارابی). این‏ها دلمان را می‏سوزاند.

فکر می‏کنید، اگر کاندیداها به صورت شفاهی و زبانی، به شما قول بدهند که مطالبات جنبش زنان را پی‏گیری می‏کنند، کافی خواهد بود برای این‌که زن‏ها قانع شوند و در انتخابات شرکت کنند؟

حداقل حربه‏ای دست ما می‏دهد که ما بتوانیم آن را بر سر آن رییس جمهور یا کاندیدا بزنیم (با خنده) و بگوییم خودت گفتی، ما می‏خواهیم! حداقل این حربه را داریم.

از این فعال زنان پرسیدم که چرا زنان ایرانی همیشه از حاکمیت مطالبه‏‏گر بوده‏اند و هیچ‏وقت سعی نکرده‏اند خودشان قدرت را به‏دست بگیرند؟

در کل، از نظر تاریخی و فرهنگی، زن‏ها همیشه یک درجه عقب‏تر بوده‏اند. حتا در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا هم برای اولین بار بود که یک خانم کاندیدا شد. با وجود گذشت زمانی طولانی از وجود کشور آمریکا‌، تا به حال کاندیدای زن نداشته است.

خانم‏ها به خاطر شرایط فیزیولوژی، جسمی، حاملگی، بچه‏دار شدن، بچه بزرگ کردن و… یک سری کارها را مجبورند انجام بدهند و در همین فاصله‏ای که خانمی دارد بچه‏دار می‏شود و بچه بزرگ می‏کند، مرد کارش را می‏کند و جلو می‏رود. یعنی در مجموع، ما از نظر قدرت، از نظر فرهنگی و جامعه‏شناسی عقب هستیم.

اما آن‏چه ما می‏خواهیم، حداقل‏ها است. من الان نمی‏توانم از کاندیداها بخواهم که باید پنج وزیر زن داشته باشیم. ولی حداقلی که از او می‏خواهیم این است که کاری بکند که ارث یکسان داشته باشیم و دیه‏ی ما برابر باشد.

اگر یک مرد دیوانه، آدمی که هیچی نیست یا بی‏سواد، است، یک شخصیت بزرگ زن (دکتر، مهندس و…) را بکشد، نمی‏توانند او را مجازات کنند. چرا که او مرد است. وقتی در قزاقستان از آقای احمدی‏نژاد راجع به خانم‏ها سوال کرده بودند، متأسفانه، گفته بود (حالا خیلی منت سر زنان گذاشته): «زن‏ها هدیه‏ی خداوند به بشرند.» یعنی ما حتا بشر هم نیستیم، بلکه هدیه‏ی خداوند به بشریم، مردها بشرند! دید جمهوری اسلامی به زن، یعنی این!

با تجاربی که طی سال‏ها داشته‏اید، آیا اگر جنبش زنان مطالبات‏شان را از حداکثر شروع کنند و بعد به حداقل بیایند، بیشتر به نتیجه نزدیک می‏شوند؟ یا این‌که از حداقل شروع کنند و بعد به حداکثر برسند؟

فکر می‏کنم، از حداقل باید شروع کنیم. اگر بخواهیم حداکثر را شروع کنیم، نابودمان می‏کنند. نابودمان می‏کنند! واقعاً نابودمان می‏کنند. همین را هم که داریم، از ما می‏گیرند. بنابراین، ما نمی‏توانیم از حداکثر شروع کنیم. ما هرجایی حلقه‏ای را دیدیم که شل بود، باید آن حلقه را بشکافیم و جلو برویم.