تاریخ انتشار: ۲۴ آذر ۱۳۸۷ • چاپ کنید    
گفت و گو با احسان جامی، از هلندیان ایرانی تبار و سازنده فیلم «مصاحبه با محمد»

«فیلم من، راه حل را نشان می‌دهد»

رضا جمالی
reza@radiozamaneh.com

احسان جامی از هلندیان ایرانی‌تبار و نماینده حزب کارگر این کشور در شورای یکی از شهرهای غرب هلند که در سال ۲۰۰۷ میلادی به دلیل انتقادهایش نسبت به دین و پیامبر اسلام و نیز تأسیس کمیته مسلمانان پیشین در کشور هلند مطرح گردید، روز سه‏شنبه نهم دسامبر، در مرکز خبری شهر لاهه فیلم خود را با عنوان «مصاحبه با محمد» به ‏نمایش درآورد.

در این فیلم ۱۶ دقیقه‏ای، حضرت محمد، پیامبر اسلام، در حالی که نقابی به صورت زده، همراه با چفیه‏ای بر سر و دست‏کش‏هایی در دست، در مقابل مصاحبه‏گر یعنی احسان جامی می‏نشیند.

مصاحبه در مورد مسایل گوناگونی از جمله دوران کودکی پیامبر اسلام، والدینش و نیز موضوع همسران متعدد وی دنبال می‌شود.

در این فیلم، او پیامبر اسلام را با تی‏شرتی سبزرنگ که در میان مردم زندگی می‏کند، نشان می‏دهد. در این مصاحبه، پیامبر اسلام از پیروانش می‏خواهد که به اعتدال روی بیاورند و به مخالفین اسلام حمله نکنند.

در پایان فیلم هم پیامبر اسلام با مصاحبه‌کننده، یعنی احسان جامی، دوستانه دست می‏دهد.

در هلند، طی چند سال گذشته، بحث افراط‌گرایی و رابطه آن با برداشت‌های متفاوت از ادیان و مذاهب، بحث داغی بوده که یکی از جنجالی‌ترین نمونه‌های آن فیلم «فتنه» ساخته خرت ویلدرس، نماینده پارلمان هلند بود که اعتراضات زیادی را نیز برانگیخت.

اما اکنون فیلم احسان جامی که با حضور برخی نمایندگان جامعه مسلمانان هلند نیز به نمایش درآمد، به نوشته برخی روزنامه‌های این کشور، فیلم آرامی است که برداشت متفاوتی از اسلام و پیامبر آن را مطرح می‌کند و هیچ واکنش تندی را بر‌نمی‌انگیزد.

شناخت بیشتر از عقاید و نظرات احسان جامی در مورد دین اسلام و نیز بررسی انگیزه‏هایش از تولید چنین فیلم‏هایی، پرسش‏های پیش رو بود که با او در میان گذاشتم.

Download it Here!

احسان چه عامل و یا عواملی باعث شد به فکر تشکیل «کمیته‏ی مسلمانان پیشین» بیفتی و چه هدفی را از تشکیل این کمیته دنبال می‏کردی؟

علتی که باعث شد به فکر تشکیل این کمیته بیفتم، این بود که در خاورمیانه و کشور خودمان، ایران کسانی هستند که دوست ندارند مسلمان باشند و اگر بخواهند از دین اسلام برگردند، مشکل دارند. در این‌جا (هلند) آزادی داریم و باید از این ارزش‏ها و حقوق مدنی دفاع کنیم.

چه طور شد که این کمیته را منحل کردی؟

برای من و کسانی که در این کمیته همراهم بودند، روشن شد خیلی سخت است که کسی بخواهد خود را به عنوان عضو این کمیته در جامعه بشناساند. رسانه‏ها از من می‏پرسیدند آیا شما تنها هستید؟

بعد از چهارم آگوست (۲۰۰۷ ) که با چند جوان مسلمان درگیر شده بودم، دیگر کسی جرأت نداشت جلو بیاید و بگوید «من از دین اسلام برگشته‌ام.» به همین‏ خاطر تصمیم گرفتیم این کمیته را منحل کنیم، اما خودمان این کار را می‏کنیم.


احسان جامی، مؤسس کمیته منحل‌شده‌ی مسلمانان پیشین

بیشتر همفکران شما در «کمیته مسلمانان پیشین» کجایی هستند؟

مسلمانان داخل هلند هستند که از کشورهای مختلفی آمده‏اند.

آیا داخل ایران هم کسانی با شما ارتباط دارند؟

بله. خیلی از آن‏ها دانش‏آموزان و یا دانشجویانی هستند که پشت پرده کار می‏کنند.

گفته می‏شود بعد از حوادث ۱۱ سپتامبر و قتل تئو‌ وان‏گوگ، کارگردان هلندی توسط مسلمانان افراطی، شما از دین اسلام برگشتی. آیا اگر این حوادث رخ نمی‏داد، هم‌چنان مسلمان باقی می‏ماندی؟

آن‌چه می‏گویید، درست است. اما دلیل نمی‌شود اگر این اتفاقات نمی‏افتادند، طور دیگری فکر می‏کردم و یا کار دیگری را انجام می‏دادم.

بعد از این حوادث، فکر من عوض شد. شاید اگر حوادث پیش نمی‏آمد، من مسلمان می‏ماندم و یا این‌که دیرتر به این نتیجه می‏رسیدم.

یعنی فقط یک سری حوادث سیاسی، باعث رویکرد اعتقادی شما شدند که به دنبال این اهداف بروی؟

بله. چون بعد از ۱۱ سپتامبر و نیز بعد از قتل تئووان ‏گوگ این‌جا خیلی شلوغ شد، و باعث شد درباره علل این حوادث‏ فکر کنیم.

تعجب می‏کنم که خیلی از مسلمانان این کار را نکردند. فکر نکردند که در قرآن چه چیزی نوشته شده است و از خود نپرسیدند بر چه اساسی این کارها صورت گرفتند و… این سوال‏ها را از خودشان نکردند.

چقدر درباره‏ی مبانی دین اسلام تحقیق کرده‏ای؟ آیا نتایجی را که به دست آورده‏ای، بر اساس کوشش و تجربیات فردی خودت بوده؟ یا این‌که کسی یا کسانی، به شما در این راه کمک‏ کرده‏اند؟

در این مورد خیلی کتاب خواندم. قرآن را کامل نخوانده‏ام، اما خیلی از سوره‏های آن را خوانده‏ام، زندگی محمد و کتاب‏هایی را که در مورد او نوشته شده، مطالعه کرده‏ام، از کارشناسان دینی و فیلسوف‏ها هم کمک گرفته‏ام.

تا به حال به کشورهای اسلامی سفر کرده‏ای که زندگی مسلمانان را از نزدیک مورد مطالعه قرار بدهی و ببینی چطور زندگی می‏کنند؟ یا تمام تجربیات و تحقیقات شما روی مسلمانانی که در اروپا زندگی می‏کنند، بوده است؟

چهار، پنج سال پیش، به ایران برگشتم. دبی و ترکیه هم رفته‏ام. به کشورهای اسلامی سفر کرده‏ام و دیده‏ام چگونه زندگی می‏کنند.

کشوری مثل ترکیه در بعضی موارد بهتر از هلند است. مثلاً ‏در دانشگاه‏ها‌ی ترکیه روسری سر کردن، ممنوع است ولی از طرف دیگر اجازه نداری به آتاتورک انتقاد کنی.

به نظر شما همه مسلمانان به یک شکل، فکر و زندگی می‏کنند؟

نه، خدا را شکر، مشکل، مسلمان‏ها نیستند. مسلمانان هم انسان هستند، مثل من و شما. آن‌ها هم مثل ما آرزوهایی دارند و زندگی‏شان را می‏کنند.

مشکلی که من دارم، با مسلمان‏های افراطی است. مشکل من با «سلفی‏ها» و نظراتی که آن‏ها در مورد زنان، همجنس‌گرایان، از اسلام برگشتگان و‏‏‏‏‏‏… دارند، است.

آیا پدر و مادر شما هم مسلمان بوده‏اند و اعمال مذهبی هم در خانواده‏ی شما انجام می‏شد؟

بله، هر دوی آن‏ها مسلمان بودند. در ایران که بودیم این اعمال انجام می‏شد. بعد از این‌که به هلند آمدیم، سال‏های اول به مسجد می‏رفتیم و روزه هم می‏گرفتیم.

در بین مسلمانان، گروهی هم تفسیر دیگری از مبانی فقهی دین اسلام دارند و با یک‌سری از احکام دین اسلام مثل دست بریدن، سنگسار و… مخالف هستند. ولی این افراد در عین حال خود را مسلمان می‌دانند و دین‏داری هم می‏کنند، نظر شما نسبت به این افراد چیست؟

در کنفرانس خبری‌ام گفتم که دلم می‏خواهد با آن‌ها ائتلافی درست کنم که با هم برای حقوق زنان، هم‏جنس‏گرایان، از دین برگشتگان‌، یهودی‏ها و… مبارزه کنیم.

به تنهایی نمی‏توان این ‏کارها را کرد. به این گروه از مسلمانان هم برای همین چیزی که من دارم مبارزه می‏کنم، نیاز است.


به موضوع فیلمی که ساخته‏ای می‌پردازیم. پیش از شما هم آقای خیرْت ویلدِرس، رهبر حزب آزادی هلند فیلمی در‌باره‏ی قرآن ساخت، نظرت راجع به آن فیلم چیست و چه تفاوتی بین فیلم شما و فیلم آقای ویلدرس وجود دارد؟

فیلم آقای ویلدِرس نشان داد که تروریست‏ها بر اساس کدام نوشته‏های قرآن، عمل می‏کنند. این فیلم با فیلم من متفاوت است.

فیلم آقای ویلدِرس فقط مشکل را نشان می‏دهد، ولی راه‌حل را نمی‌گوید. اما من سعی کرده‏ام راه‏حل را نشان دهم. تفاوت میان این دو فیلم در این‏جاست.

پیام فیلمت چیست؟

اسلام باید جور دیگری دیده شود. کارهای محمد باید جور دیگری دیده شوند. نمی‏توانیم کاری را که محمد ۱۴۰۰ سال پیش کرده، ترجمه کنیم و الان به آن عمل کنیم. خیلی از مسلمان‏ها می‏گویند محمد بهترین مرد و بهترین آدم دنیا و حتی بهتر از پدر و مادرمان است.

این اعتقاد را هم تروریست‏ها دارند و هم مسلمانان میانه‌رو دین‏دار، و هردو گروه برای محمد، پیامبر اسلام احترام قائل هستند.

فکر می‏کنم، مشکل از همین‌جا شروع می‏شود. ما نمی‏توانیم حرف‏های ۱۴۰۰ سال پیش را تکرار کنیم. در این فیلم نشان داده‏ام، محمدی که ۱۴۰۰ سال بعد آمده‌، مرد خیلی خوبی است.

او می‏گوید: «زنان و مردان برابر هستند، با یهودی‏ها اصلاً مشکلی نداریم، ما باید با هم مهربان باشیم.» از عشق و بردباری صحبت می‏کند.

از نظر شما، پیامبر واقعی، محمدی است که در فیلمت معرفی کرده‏ای. یعنی باید این باشد‌؟

بله، می‏گویم تمام مسلمان‏ها باید این باشند. یعنی ۱۴۰۰ سال پیش خوب نبوده، اما بعد از ۱۴۰۰ سال که زندگی کرده، همه‏ چیز را دیده، فهمیده و یاد گرفته که زندگی و عشق یعنی چه. برای این محمد احترام زیادی قائل هستم.

در این فیلم، محمد در پاسخ به پرسش شما که موضوع زنان و ازدواج با دختر نه ساله را با او مطرح می‏کنی، می‏گوید در آن زمان، شرایط این‏‏طوری بوده و در ۱۴۰۰ سال پیش که من زندگی کرده‏ام، این مسأله امری عادی بوده است.

دقیقاً، حرف شما را درک می‏کنم. محمد در این فیلم می‏تواند از خودش دفاع کند و همین را می‏گوید. این را که گفت، به او گفتم هنوز در کشورهای اسلامی این مسأله اتفاق می‏افتد.

شما در این مورد چه می‏خواهید بگویید. در گذشته درست و عادی بوده، اشکالی نداشته است، اما الان را چه می‏گویید، این اتفاق هنوز برای دخترهای هشت، نه ساله در ایران، پاکستان، و دیگر کشورهای اسلامی و حتی در هلند می‏افتد.

ولی پاسخ‏هایی که پیامبر اسلام در این فیلم به شما می‏دهد، همان چیزی است که خودت دوست داری بشنوی. این شخص را خودت انتخاب کرده‏ای، منظورت را به او گفته‏ای، پرسش‏ها را از قبل برایش نوشته‏ای و پاسخ‏ها را هم از قبل به او داده‏ای. در واقع نوع گفت و گو و نتیجه‌گیری از آن همان چیزی است که شما می‌خواهی و این نتیجه‌گیری می‏تواند نظر همه‏ی مسلمانان نباشد.

به نظر من، اگر این نظر همه‏ی مسلمانان نباشد، پس مسلمان‏ها خودشان مشکل دارند. آن‌ها باید از همدیگر درباره مسایلی مانند حقوق زنان، همجنس‏گرایان، برگشتگان از دین، یهودی‏ها.. این سوال‏ها را بکنند.

شما معتقدی فیلمی که درست کرده‏ای، ضد اسلامی نیست و گفته‏ای این فیلم برای حمایت از حقوق بشر ساخته شده است. با توجه به این‏که یک میلیارد مسلمان در جهان زندگی می‏کنند، اگر فقط یک‏دهم از این یک میلیارد‌، یعنی چیزی حدود ۱۰۰ میلیون نفر از آن‌ها از دیدن فیلم شما رنجیده خاطر شوند، آیا فکر نمی‏کنی شما هم یکی از اصول حقوق بشر را که احترام گذاشتن به عقاید دینی انسان‏هاست، رعایت نکرده‏ای؟

این فیلم را به این دلیل درست نکرده‏ام که بخواهم کسی را ناراحت کنم. عمداً چنین موضوعی را انتخاب کردم و انتظار دارم در‌باره‏اش صحبت شود.

این فیلم را برای زنانی که تحت فشار نا‌برابری‌ها هستند، برای همجنسگرایان، یهودی‏ها و… درست کردم.

احسان، سخن گفتن درباره دین، روشنگری در حوزه‏ی مذهب، مبارزه با خرافات و تابوهای دینی، به ابزار و توانایی ویژه‌ای نیاز دارد، آیا با فیلم‏هایی از این دست می‌توانی موفق شوی‌؟

اندیشه‏اش را دارم. اما اگر کسی فکر می‏کند، بهتر می‏تواند این کار را انجام دهد، من پشت او می‏ایستم. اما الان کسی نیست که این کار را انجام دهد.

حتی به تعداد انگشتان یک دست هم کسی نیست که با این منظور در اروپا و یا هلند برای حقوق بشر بجنگند. اما اگر کسی بگوید «من می‏توانم بهتر از تو انجام دهم» باورش می‏کنم و به او کمک هم می‏کنم. سعی خواهم کرد همه‏ی کسانی را که می‏شناسم، پشت سر او بیاورم تا حمایتش کنند.

Share/Save/Bookmark

آدرس اینترنتی برای دیدن فیلم
نظرات بیان شده در این نوشته الزاماً نظرات سایت زمانه نیست.

نظرهای خوانندگان

Sepas az entekhabe ein moozo'ae hasas va Mosahebeye shoma!

-- Parsa ، Dec 14, 2008

"به نظر من، اگر این نظر همه‏ی مسلمانان نباشد، پس مسلمان‏ها خودشان مشکل دارند."
به نظر من، شما در یک توهم فانتزی بسر میبری! چه فرقی بین شما و بن لادن و ملا عمر هست؟ اونها هم میگن فقط ما نظرمون درسته؟
شمایی که خودت اعتراف میکنی که قرآن رو کامل نخوندی و به اون مسلط نیستی، صلاحیت اظهار نظر در مورد عظمت پیامبر اسلام و هر پیامبر دیگه ای رو نداری!

-- داود ، Dec 14, 2008

God! Bless you man.
امید که خوب و سالم و محکم باقی بمانی پسر. مراقب خودت باش. واقعا مراقب باش

-- Bio ، Dec 15, 2008

نظر بدهید

(نظر شما پس از تایید دبیر وب‌سایت منتشر می‌شود.)
-لطفا به زبان فارسی کامنت بگذارید.
برای نوشتن به زبان فارسی می توانید از ادیتور زمانه استفاده کنید.
-کامنتهایی که حاوی اتهام، توهین و یا حمله شخصی باشد هرز محسوب می شود و منتشر نخواهد شد.


(نشانی ایمیل‌تان نزد ما مانده، منتشر نمی‌شود)