موسیقی ایرانی از جنسی دیگر

کیوان ایزدمهر - کالیفرنیا

در سال‌های اخیر نوع خاصی از موسیقی رواج یافته که آن را موسیقی زیرزمینی می‌نامند. گونه‌ای موسیقی از گروه‌های جوان و بااستعداد در داخل کشور که با توجه به ضوابط و قوانین دست و پاگیر داخل کشور و عدم ارائه مجوز برای نشر آلبوم، اقدام به اجرا و انتشار مخفیانه آن‌ها می‌کنند.

این نوع موسیقی گسترش خود را مدیون تکنولوژی جدید و اینترنت و حتی در بسیاری موارد، پدیده وبلاگ‌نویسی است. بدون آن‌ها، بدون شک این گروه‌های کوچک و بااستعداد، مجالی برای عرضه کارهای متفاوت و جدید خود پیدا نمی‌کردند. زیرا با توجه به بنیه مالی ضعیف اکثر آن‌ها، مافیای بازار موسیقی، چه در لاله‌زار و چه در لس‌آنجلس، مجالی جهت انتشار آلبوم‌ها و کارهای جدید به آن‌ها نمی‌دادند.

چهارشنبه ۲۹ خرداد (هجدهم ژوئن) فرصتی بود تا اجرای زنده یکی از این گروه‌ها را در کلوب «Elbo Room» سان‌فرانسیسکو بشنوم. گروه ۱۲۷ - که نام خود را از ریتم معروف و قدیمی تنبک گرفته - در آن‌جا کنسرت داشتند.

این گروه، مانند اکثر گروه‌های مشابه، کارشان را در داخل ایران از سال ۲۰۰۱ آغاز کردند. گروهی متشکل از چند جوان هنرمند و دانشجویان رشته هنر که پس از چند اجرا در فستیوال‌ها اروپایی و آمریکایی، اکنون مدتی است که دومین تور خود را در شهرهای مختلف آمریکا آغاز کرده است.

با توجه به محل کوچک و تبلیغات کم، استقبال خوبی از این برنامه شده بود و بسیاری برای دیدن این آن آمده بودند. از اعضای شش‌گانه اصلی گروه، تنها سهراب محبی ( گیتاریست، خواننده و ترانه‌سرا) و سلمک خالدی (نوازنده ساز ترومبون) حضور داشتند و سایر اعضا شامل سردار سرمست، نوازنده کیبورد، یحیی الخنسا، نوازنده درام و علیرضا پوراسد، نوازنده بیس غایب بودند.

همین عدم حضور سایر نوازندگان اصلی باعث افت کیفیت و نقص در اجرا‌ها شده بود. بگذریم که دیر شروع شدن برنامه ۱۲۷ و عدم وجود یک مدیر برنامه و عدم هماهنگی، باعث نارضایتی بسیاری از حضار شد.

ترانه‌ها از آلبوم جدید گروه با نام «خال پانک» که سومین آلبوم آن‌ها محسوب می‌شود، انتخاب شده بود. نام آلبوم ترکیبی است از خال‌تور که اصطلاحی است در بین اهل موسیقی به معنای موسیقی بی‌ارزش و عوام‌پسند و موسیقی «پانک راک» (Punk Rock)

نکات جالبی را در ترانه‌ها و سبک موسیقی این گروه می‌شد دید. از سازبندی آن‌ها مثل تلفیق ریتم‌های گوش‌آشنای تنبک با پیانو جاز و گیتار راک یا استفاده از ساز مهجوری مانند ترومبون که به ندرت از آن در ترانه‌های ایرانی به ویژه نوع پاپ استفاده می‌شود. ضمن این‌که اجرای هنرمندانه و متفاوت سلمک خالدی به جذابیت و زیبایی آن می‌افزاید.

موسیقی گاهی راک است گاهی جاز و در میان آن ملودی‌های آشنایی از موسیقی ملی شنیده می‌شود.

اشعار ترانه‌ها، چه انگلیسی و چه فارسی، سروده سهراب محبی، عضو اصلی و خواننده گروه است که آن‌ها را با سبک خاص خودش می‌خواند و می‌شود رد پایی از طنز را در همه آن‌ها دید.

مایه اصلی این اشعار، زندگی جوان امروز ایرانی است؛ افکار او، سرگشتگی‌ها و تردیدها و البته مشکلات و دست و پنجه نرم کردن‌هایش در اجتماع.

سبک خواندن محبی، گاهی یادآور اشعار کوچه بازاری یا بحر طویل‌های معروف است و گاهی سبک خوانندگی راک را به یاد می‌آورد.

در ترانه «این دست استخون نداره» یک شعر - ترانه فولکولوریک قدیمی با اشعار جدید پر از کنایه‌های سیاسی و اجتماعی مخلوط شده است و به حالت ضربی اجرا می‌شود و در ترانه «من کی‌ام؟» از دغدغه‌های نسل هنرمندان جوان برای انجام کارهای هنری آن‌ها در جامعه پرتنش و مشقت‌هایشان برای ارائه کارهایشان و سدهایی که پیش پایشان است، می‌گوید؛ نسلی که به هر دری زده و به هر کاری رو آورده تا خودش را به دیگران اثبات کند.

صدای محبی در بعضی قطعات و ترانه‌ها خام و به اصطلاح خارج است؛ هر چند که این خارج خواندن در بسیاری موارد عمدی به نظر می‌اید و همین به خاص بودن موسیقی آن‌ها کمک می‌کند.

کارهای گروه ۱۲۷ برای کسانی که دوست دارند موسیقی ایرانی از جنس دیگر بشنوند، انتخاب مناسبی خواهد بود. حتی اگر بعضی چیزها مانند تازه‌کاری و غیر حرفه‌ای بودن و در بسیاری موارد مانند اجرا، وزن و قافیه اشعار و خوانندگی در کارهای آن‌ها به چشم بزند.

کارهای آن‌ها چیزی دارد که این روزها کمتر در موسیقی ما دیده می‌شود: نوآوری و متفاوت بودن.