Jan 2010

«اُپرا»؛ پیوند موسیقی و تئاتر

محمود خوشنام: «اُپرا»، هنری است صحنه‏ای که از پیوند موسیقی و تئاتر پدید آمده است و پیشینه‏اش به پایان قرن شانزدهم میلادی می‏رسد. در آن زمان در فلورانس ایتالیا گروهی از اشراف و هنرمندان به فکر بازسازی تراژدی‏های قدیم یونان افتادند. نخستین دست‏آورد آنان «اُرفه و اوریدیکه» بود که این فرم تازه‏ی صحنه‏ای به زودی راه نفوذ خود را به سراسر اروپا باز کرد.

گفتن داستان ناگفته، عدم امکان روایت

ناصر غیاثی: برخی از نویسندگان دوست دارند با خواننده بازی کنند و اگر نگوییم همه، دست‌کم بسیاری از خوانندگان نیز دوست دارند بازی داده شوند. نویسنده چیزی را از خواننده قایم می‌کند و با کوبیدن ته مداد بر سطحی صاف، خواننده را به سمت کشف آن چیز یا چیزها می‌برد. در این ره‌گذر خواننده، گشتی در جهان داستان زده و سرانجام در انتهای بازی آن چیز را پیدا کرده است. یک بازی دل‌نشینی بین نویسنده و خواننده.

کم‌یابی بداهه‌پردازی واقعی در ایران

محمود خوشنام: کم‌یابی بداهه‌پردازی واقعی در ایران به گمان من ناشی از نظام آموزشی موسیقی سنتی است. در مکتب آموزش سنتی رابطه شاگرد و استاد به رابطه مرید و مراد تبدیل می‌شود. استاد از شاگرد توقع دارد در همه چیز، حتی در جزییات نواختن از او تقلید کند و شاگرد نیز از سوی دیگر نهایت افتخار خود را در پیروی دقیق از شیوه استاد می‌داند.

در آستانه‌ی جنون

ناصر غیاثی: شهروز رشید شاعر، نویسنده و مترجم ایرانی ساکن برلین است. در کارنامه‌ی ادبی او علاوه بر مقالات و ترجمه‌های فراوان در تارنماهای مختلف، شش مجموعه شعر، ترجمه‌ی یک از رمان به نام اخگر از شاندور مارای، انتشارات مروارید، یافت می‌شود. کتاب «مرثیه‌ای برای شکسپیر» آخرین اثر اوست. این یادداشت، در کنار بازخوانیِ این کتاب تلاشی است برای معرفی آن.

سمفونی؛ پدیدار از قلب سونات

محمود خوشنام: واژه‌ی «سونات»، برگرفته شده از ریشه‌ی لاتین «سوناره» به معنای نغمه‌ی سازی آمده است. تفاوت اصلی سونات و سمفونی در این بود که اولی با یک یا دو ساز، و دومی با ارکستر به اجرا در می‌آمد. قواعد موسیقی‌نویسی که بر اساس تغییر تِم و گسترش آن تدوین شده بود، در آفرینش هر دو فرم به کار گرفته می‌شد.

«تختی» پهلوان و قهرمان مردم بود، نه حاکمان

ایرج ادیب‌زاده: هفدهم دی‌ماه، ٤٢ سال از مرگ جهان پهلوان غلام‌رضا تختی، گذشت. یکی از قهرمانان پرافتخار کشتی ایران و جهان در صحنه‌های المپیک و جهانی که به دلیل روحیه‌ی جوان‌مردی، منش و اخلاق پهلوانی که ریشه در فرهنگ ایران دارد، هم‌چنان در میان مردم محبوب و فراموش‌نشدنی باقی مانده است. از مسلم اسکندر فیلابی در باره‌ی راز جاودانگی و محبوب بودن غلام‌رضا تختی ‌پرسیدم.

از هراس‌ها و پرسش‌ها در وبلاگی کاغذی

ناصر غیاثی: بهروز شیدا به عنوان پژوهش‌گر و منتقد ادبی ساکن سوئد برای اهل اندیشه نامی به غایت آشناست. نشر باران در سوئد، به تازگی کتابی از او منتشر کرده است به نام «هفت دات کام/ یک وبلاگ فرضی». در یادداشتی بیش‌تر از منظر فرم به این کتاب پرداخته‌ام.

کافکا در مونیخ

ناصر غیاثی: گاهی در گوشه و کنار تاریخ ادبیات وقایعی پیدا می‌شود که تعیین صحت و سقم آن اگر ناممکن نباشد، دست‌کم نامحتمل است. سرک کشیدن به این وقایع محض تفنن خالی از لطف نیست. این بار به سراغ یکی از داستان‌خوانی‌های کافکا می‌رویم و آن چه از این شب روایت می‌کنند.

ویولون؛ سازی محبوب و دشوار

محمود خوشنام: «ویولون» که از قرن ۱۸ میلادی به این‌سو به محبوب‌ترین ساز جهانی تبدیل شده است، شجره‌نامه‌ی بلند بالایی دارد و از یک خانواده‌ی پرجمعیت سربرآورده است. پدر بزرگش در قرن شانزدهم «ویول» یا «ویوله» نام داشته که هنگام نواخته شدن نه زیر چانه، که روی زانو یا میان زانوان جای می‌گرفته است. ویولون سوپرانوی خانواده است!