تاریخ انتشار: ۱۷ آبان ۱۳۸۷ • چاپ کنید    

از خورش فسنجان رشتی تا کوفته تبریزی

مینو صابری

در سومین برنامه از سری برنامه‌های «آشپزی به روایت‌های گوناگون» با طرز پخت دو نوع خورش فسنجان آشنا می‌شویم علاوه برآن با طرزپخت کوفته تبریزی هم آشنا می‌شویم که لازم است توضیحی در این‌باره عرض کنم.

Download it Here!

در اولین برنامه آشپزی که به طرزتهیه کوفته پرداخته بودیم عزیزان هموطن تبریزی گلایه کرده بودند که کوفته اصلا" مال تبریز است و ما هیچ اشاره‌ای به این موضوع نکرده بودیم.

از دقت‌نظر هم‌وطنان خوب‌مان تشکر می‌کنم و باید بگویم کاملا" حق به جانب تبریزی‌های گرامی‌ست، کوفته تبریزی باید در صدر کوفته‌ها می‌نشست. اما بدانید که این از بی‌توجهی ما نبوده، من با چند خانم اهل تبریز تماس گرفته بودم اما هیچکدام مایل نبودند با برنامه همکاری کنند که بالاخره با تاخیر این‌کار انجام شد و در آخر برنامه طرز تهیه کوفته تبریزی شرح داده می‌شود.


خورش فسنجان

مواد لازم
گوشت مرغ، 750 گرم (یا 500 گرم گوشت گوسفند)

مغز گردو، 250 گرم

رب انار، مقداری

شکر، مقداری

طرز تهیه

میزان شکر و رب انار خورش فسنجان بسته به ذائقه افراد دارد، بین مقدار شکر و رب انار باید یک تعادلی برقرار باشد.
مرغ (یا گوشت گوسفند) را آب‌پز می‌کنیم تا حسابی پخته شود.

گردو را چرخ می‌کنیم، کمی در ماهی‌تابه تفت می‌دهیم و آن را به مرغ آب‌پز شده اضافه می‌کنیم و می‌گذاریم با حرارت ملایم آرام بجوشد تا خورش خوب جا بیافتد و روغن بیاندازد.

سپس رب انار را به خورش اضافه کرده و می گذاریم چند دقیقه‌ای آرام بجوشد در آخر، نزدیک کشیدن خورش، شکر را به آن اضافه می‌کنیم.
اگر رب انار در دسترس نبود می‌توانیم آب‌غوره یا آب‌لیمو را جایگزین کنیم.

آقای منصور جهانبخش از مشهد


خورش فسنجان رشتی

مواد لازم
مغز گردو، 1کیلو گرم

مرغ، یک عدد متوسط

آب‌غوره 2 لیوان

رب گوجه، دو قاشق

یک عدد نعل اسب

طرز تهیه

ابتدا نعل اسب را روی حرارت می گذاریم تا کاملا" سرخ شود.
آب‌غوره را در فابلمه ریخته روی حرارت می‌گذاریم تا جوش بیاید، نعل اسب را که حسابی گداخته شده در آب‌غوره‌ی در حال جوشیدن می‌اندازیم و می‌گذاریم هم‌چنان بجوشد.

گردو را دو بار چرخ می‌کنیم تا کاملا" خرد شود به همراه 4 لیوان آب، به آب‌غوره در حال جوش که نعل اسب هم در آن هست اضافه می‌کنیم و در قابلمه را می‌گذاریم تا با حرارت خیلی کم آرام آرام بجوشد.

حدود یک ساعت که جوشید مرغ و دو قاشق رب گوجه فرنگی را به آن اضافه کرده و مجددا" می‌گذاریم آرام یک ساعتی بجوشد و خورش جا بیافتد، خورش فسنجان آماده که شد با کته‌ی رشتی نوش جان کنید.

جوشیدن نعل اسب و آب‌غوره با هم باعث می‌شود رنگ خورش تیره شود.
خانم پروانه خوش‌فکر، رشت

از خانم پروانه خوش‌فکر سوال کردم چرا از نعل اسب در طبخ خورش فسنجان رشتی استفاده می‌شود، پاسخ دادند:

از قدیم این رسم بوده و من هم سال‌هاست که یک نعل اسب برای همین منظور در آشپزخانه دارم و اخیرا" در رادیو گیلان شنیدم که آهن موجود در غذا را افزایش می‌دهد و برای سلامتی مفید است.


کوفته تبریزی

مغز ران گوسفند 500 گرم
سینه مرغ 200 لی 300 گرم

تخم مرغ 2 عدد

لپه 1 پیمانه

برنج 2/3 پیمانه ( دو سوم )

سیب زمینی 2 عدد متوسط

پیاز 1 عدد متوسط

سبزی‌جات 2 پیمانه

تره، مرزه و پیازچه

زعفران، نمک، زردچوبه و فلفل به مقدار کافی

مواد برای درون کوفته

پیاز سرخ کرده، آلو خشک، مغزگردو، تخم مرغ آب پز، آلبالو خشک، زرشک

طرز تهیه

گوشت گوسفند را پس از شستن خشک می‌کنیم و رگ و ریشه‌های آن را می‌گیریم گوشت را تکه تکه کرده و آن‌ها را در میکسر له می کنیم، از چرخ گوشت استفاده نمی کنیم گوشت باید کوبیده شود. هر بار به همراه چند قطعه گوشت، قطعه‌ای از گوشت مرغ را همراه آن‌ها می‌کوبیم.باید گوشت ها حسابی کوبیده شود تا نرم شود.
لپه و سیب زمینی را که قبلا" پخته‌ایم را چرخ می‌کنیم.

برنج را هم با آب و کمی زعفران می‌پزیم بطوری که از کته هم نرم‌تر شود.
سبزی را هم که قبلا" شسته و خرد کرده‌ایم

تمام این مواد را (گوشت کوبیده شده برنج و لپه و سیب زمینی پخته شده) را در یک ظرف بزرگ ریخته و سبزی خرد شده و نمک و فلفل و زردچوبه را اضافه کرده و دو عدد تخم مرغ را شکسته هم می‌زنیم به مواد اضافه می کنیم.

این مواد را آنقدر ورز می دهیم تا خوب با هم مخلوط شوند و تشخیص داده نشود که کدام گوشت است و کدام سیب زمینی و لپه هست.

مواد را که ورز دادیم دو قسمت مساوی تقسیم می‌کنیم. هر قسمت را در دست گرفته به صورت گلوله در می‌آوریم و داخل آن، مواد درون کوفته را گذاشته و با دست روی آن‌ها را می پوشانیم تا مثل یک توپ شود.

دو عدد کوفته را که آماده کرده‌ایم با کمی روغن در ماهیتابه تفت می‌دهیم و آن‌ها را می‌غلطانیم تا اطرافش کمی سرخ شود.

در یک قابلمه مناسب یک عدد پیاز سرخ می‌کنیم و حدود 3 لیوان آب درون آن ریخته کمی نمک و زعفران اضافه می‌کنیم.

وقتی آب به جوش آمد کوفته ها را آرام داخل فابلمه می‌گذاریم.
باید حدود یک ساعت با حرارت ملایم بپزد.



این کوفته اصولا" باید آب‌دار باشد و آب آن را مثل آبگوشت با نان می‌خورند اما برخی هم می‌گذارند تا آب کوفته کاملا" جذب کوفته‌ها شود.

وقتی کوفته آماده شد آن را در دیس گذاشته و اطرافش را با زیتون و خیازشور و گوجه فرنگی تزئین می کنیم.
خانم روح انگیز خادم، تبریز

Share/Save/Bookmark

نظرهای خوانندگان

نعل اسب؟ من فکر میکردم خانمها برای افزدون مهر و محبت شوهرانشان نعل در آتش داغ میکردند. لااقل ادبیات فارسی این چنین می گوید! خب حالا هم آهن به املاح بدنمان اضافه میکنیم و هم کسی چه میداند شاید "شوهرخان" مهرش به ما افزون شد!! ولی تو را خدا مریض نشویم...

-- شیرین ، Nov 7, 2008

ba in dastoorat-e herheri, bayad goft: Bar vatanam cheh rafteh ast?

-- بدون نام ، Nov 8, 2008

در تمام رفرنسهای معتبر تغذیه ذکر شده که جوشاندن فلزات در غذا باعث میشه مقادیر زیاد در حد سمی از اون ترکیب وارد غذا بشه. من در تعجبم از زمانه ای ها! شاید یکی گفت تو غذا باید لنگه کفشتونو بندازین؛ شمام باید بیاین اینجا بنویسین؟ بهتره این صفحه زیر نظر یک متخصص تغذیه اداره بشه.

-- کیمیا ، Nov 8, 2008

سلام مینو خانم دست شما درد نکند . من عاشق کوفته تبریزی با دست پخت خاله ام هستم.

-- شهربانو ، Nov 8, 2008

خاطره خوشمزه از فسنجان رشتی:
خاله مینوی صابری دستتون از برنامه درد نکنه! این برنامه از این جهت جالبه که تا حد زیادی غذاهای با نام مشابه رو که حتی گاهی طعمشون شباهتی به هم نداره کنار هم گرد آوری میکنه . با شنیدن برنامه اخیر از خورش فسنجان رشتی تا کوفته تبریزی یاد خاطره ای افتادم ...

خیلی وقتها ما به طعم غذایی که از ولایت مادری آمده عادت میکنیم و یادمون میره که شاید این غذا در شهرهای مختلف طعم کاملا متفاوت داشته باشه . یکی از این غذاها فسنجانه که نوع رشتیش کاملا ترشه ! فسنجان رشتی نه شیرینه نه ترش و شیرین ...بلکه کاملا ترشه !

تقریبا از اولین روزهایی بود که همراه محترم بنده به عنوان عضو رسمی جدید به جمع گیله خانواده ما پیوسته بود و البته و صد البته از دست پخت مادر زن مهربان لذت میبرد.

وقتی میز هفت قلم غذایی آماده شد و مشغول خوردن شدیم هم شروع به به به و چه چه گویی از فسنجان کردند و آقای همراه متعجب به همه ما خیره شد! بعد از چند دقیقه گمانم خواهر خانم محترم گفت چقدر ترشی خرش فسنجون خوب شده! آقای همراه که تا اون لحظه خود داری کرده بود و به به چه چه بقیه افراد خانواده رو هم به پای آبرو داری و خودداری آنها برای حفظ آبروی مادر که به گمان آقای همراه اشتباه وحشتناکی کرده بود و به علت یک انفاق عجیب خورش فسنجانش به جای شیرین به طرز زهنبودی ترش شده بود ،به صدا درآمد که ا...ا.... یعی این باید ترش باشه ؟ یعنی اشتباهی ترش نشده؟!؟!؟ و البته اون شب ایشون گرسنگس را با غذاهای دیگر فرو نشاندند ولی بعد از آن به فسجان ترش و خیلی غذاهای ترش دیگه عادت کردند ...

-- گیله دختر ، Nov 8, 2008

نعل اسب یا کفگیرمانندی آهنی را در فسنجان قرار می دادند تا خورشت کاملن سیاه شود .(ترکیب آهن وگردو باعث سیاه شدن خورشت مشود

-- abtin ، Nov 8, 2008

bebakhshid dastoore pokhte koofte tabri ro az koja avordin?!!! koofte tabrizi na morgh dare na sib zamini!!!!

-- SAHAR ، Nov 9, 2008

کیمیا خانم اینطور که پیداست گویا متخصص تغذیه هستید!
و گویا هدف از ساخت این برنامه را متوجه نشده اید! این یک برنامه تخصصی نیست. در این برنامه سعی شده هموطنان با طرز پخت غذاهای ایرانی در شهرهای مختلف آشنا شوند.
مزاح می فرمایید!؟ لنگه کفش چه دخلی به نعل اسب دارد؟
نعل اسب فلزی ست و بیشتر ظروفی که برای طبخ غذا استفاده می شود هم انواع فلز است.
به هر حال رشتی های عزیز از قدیم و ندیم از این شیوه استفاده می کرده و می کنند.
در ضمن اینجا به کسی پیشنهاد نشده که حتما" این غذاها را بپزید، چه با نعل و چه بی نعل!

-- مینو صابری ، Nov 9, 2008

‫بابا نمیریم چیزهای پامزه زیاد میشنویم.من خودم رشتی ام و مثخصص فسنجان ولی تا حالا از این روش نه استفاده کردم و نه از اطرافیان دیدم. از ازل هم سیاه کننده فسنجونمون رب انار پوده .حتی اینجا دور از وطن که نعل اسپ فراوان تر از رب اناره پاز از ایران رب انار تا اینجا خر کش میکنیم.

-- farkhondeh ، Nov 9, 2008

دست شما درد نکنه به خاطر دستور غذاهای خوشمزتون.
باید به عنوان یک اصفهانی خدمتتون عرض کنم که کوفته لزوما غذای تبریزی نیست چرا که تا جایی که من اطلاع دارم کوفته برنجی یکی از غذاهای قدیمی در اصفهان بوده.

-- مجید ، Nov 9, 2008

valla bella koofte tabrizi morgh va sib-zamini nadare. khanoom SABERI lotfan kami pors o joo konin.

-- SAHAR ، Nov 9, 2008

آخه کی گفته که ما تو فسنجون شکر می ریزیم؟
دستور پخت اینو کی بهت داده؟
بعدش این نعل اسب دیگه چه صیغه ایی؟!
من خودم یه پا آشپز ِ گیلانی ام. ولی باور کن اینا رو نشنیدم کسی بپزه!!!

-- رضا ، Nov 9, 2008

rastesh man khodam rashti am, in avvalin bare ke mibinam harfe na'al e asb miad!! hich ja ham nadidam in na'al e asb o, ta jaye ke midoonam kolle khoonevadeh ham gilani an o hich koodoom joz robbe anar chiz e dige ee bara siah shodan nemirizan. pas khahesh mikonam nagin "rashti ha estefadeh mikonan o mikardan!!"

dar zemn too koofteh tabrizi, taklife oon morgh e sine chi shod??

-- malahat ، Nov 10, 2008

شاید نعل اسب شانس آدمو تو بهتر پختن غذا بالا میبره! :)

-- شقایق ، Nov 10, 2008

iran ma bewaseteh tanawoe abwahawa wa hamchonin wojoode aghwame irani daraye ghazaha noushidaniha wa deserhaye gounagouniast.wali mitawan betowre kholaseh goft ke behtarin majmoueh in ghazaha ra mitawan dar tehran wa ba pokhte tehrani soragh kard .

-- mehdi monshi ، Nov 10, 2008

سلام
خسته نباشید
به به!!چه غذاهای خوشمزه ای
دستتون درد نکنه

-- مطبخ شیما ، Nov 13, 2008

سلام من برای اخبار سیاسی و گزارشاتی که بخصوص از هلند میدید همچنین شنیدن مطالب آقای نبوی و بعضا مصاحبه هایی که با آقای بهنود داشتید به سایت شما اومدم و خیلی خوشحالم که شما هم به ما خوش خوراکها پیوستید

-- زنده باد غذای خوشمزه ، Nov 15, 2008

فسنجون رشتی با رب گوجه دیگه نوبره!!! اصلا مزه فسنجون رشتی به رب انار ترشه نه رب گوجه!

-- مونا ، Nov 20, 2008

سلام خاله جان ببخشید من تازه سایتتون رو پیدا کردم می شه انواع غذاهای گیلانی رو نام ببرید من مال رشت هستم.فقط غذاهای خوشمزه رو از همه اولتر بگو

-- میثم ، Jan 5, 2009

خوب بود اگر دستور رو بدون نعل اسب می دادید و بعد می گفتید بعضی ها از نعل هم استفاده میکنن.فکر میکنم جوشاندن نعل کار درستی نباشه.

-- سارا ، Jan 30, 2009

نظر بدهید

(نظر شما پس از تایید دبیر وب‌سایت منتشر می‌شود.)
-لطفا به زبان فارسی کامنت بگذارید.
برای نوشتن به زبان فارسی می توانید از ادیتور زمانه استفاده کنید.
-کامنتهایی که حاوی اتهام، توهین و یا حمله شخصی باشد هرز محسوب می شود و منتشر نخواهد شد.


(نشانی ایمیل‌تان نزد ما مانده، منتشر نمی‌شود)