پروین اردلان: این جایزه تقدیم به روزنامه‌نگاران دربند

ایرج ادیب‌زاده

سازمان گزارش‌گران بدون مرز با همکاری گوگل، بزرگ‌ترین جستجوگر اینترنتی در جهان نخستین جایزه‌ی شهروند نت را طی مراسمی در پاریس به فعالان زن ایرانی که سایت اینترنتی تغییر برای برابری را پایه گذاشتند اهدا کرد. این جایزه به پروین اردلان، روزنامه‌نگار و از پایه‌گذاران این سایت که برای شرکت در همین مراسم به پاریس آمده بود اهدا شد.

این جایزه در آغاز روز جهانی مبارزه با سانسور اینترنتی هر سال در ۱۲ مارس برپا می‌شود و امسال، از میان ۵ نامزد دیگر به سایت تغییر برای برابری تعلق گرفت. در مراسم دیشب (پنج‌شنبه) که در مرکز گوگل پاریس با حضور تعدادی از روزنامه‌نگاران و فعالان حقوق بشر برپا شد، پروین اردلان روزنامه‌نگار و فعال دفاع از حقوق زنان جایزه‌ی شهروند نت را از دست ژان ماری کلمبانی روزنامه‌نگار معروف فرانسوی دریافت نمود و آن را به همه‌ی روزنامه‌نگارانی که در راه مبارزه‌ برای آزادی بیان در ایران قربانی شده‌اند و به زندان رفته‌اند تقدیم کرد.

پروین اردلان

«من انتخاب این جایزه را به فال نیک می‌گیرم زیرا فکر می‌کنم این تنها یک جایزه نیست، خبرنگاران بدون مرز سال‌ها است که در زمینه‌ی آزادی بیان و حمایت از فعالانی که برای آزادی بیان تلاش می‌کنند، مبارزه می‌کند و تمام اخبار آن‌ها را انعکاس می‌دهد.

شرکت گوگل هم حداقل برای من که در ایران زندگی می‌کردم در حمایت از حرکت جنبش‌ها خیلی نقش موثری داشته است. حداقل جی‌میل برای ما تا به حال یک مکان امن بوده است. مورد سومی را که من در این پیوند می‌بینم و می‌توانم راجع به آن حرف بزنم بحث ورود زنان به عرصه‌ی سایبری است که فکر می‌کنم انتخاب سوم شاید به این دلیل بوده باشد، منظورم این است که خبرنگاران بدون مرز از یک طرف و کمپانی گوگل از طرف دیگر. ولی انتخاب یک روش زنانه و به کار بردن این روش و این شیوه در عرصه‌ی سایبری یکی از تاثیرات مهمی است که از جهت آن باید به خودمان مغرور باشیم زیرا در این عرصه بخش سوم این پیوند را تشکیل دادیم.

سایت تغییر برای برابری تا کنون ۲۲ بار فیلتر شده است. این حداقل نشان از مقاومتی دارد که سال‌هاست در جریان است. این مقاومت از فضای واقعی وارد فضای مجازی شد، در حقیقت جنبش زنان ایران سال‌ها است که مقاومت می‌کند و ادامه می‌دهد. به همین دلیل است که وقتی به عرصه‌ی سایبری نیز وارد می‌شود سعی می‌کند شیوه‌ی دموکراتیک و افقی خودش را که ما همیشه از آن نام می‌بریم در آن عرصه هم وارد کند.

بنابراین آن چیزی که در ادامه‌ی این حرکت لازم است، وجود این حرکت زنانه در فعالیت‌های اینترنتی و سایبری است. حرفم را خلاصه می‌کنم، در کنار حرکت فعالانه آزادی بیان، کاری که خبرنگاران بدون مرز انجام می‌دهند و در کنار دانش تکنولوژی که گوگل در این عرصه وارد می‌کند، یک حرکت زنانه و افقی و دموکراتیک لازم است که این حرکت را پر بها بکند. ما حداقل سال‌ها است که در یک جامعه‌ی تمامیت‌خواه سعی کردیم روش‌های دموکراتیک را وارد کنیم و آن‌ها را نه وادار به واکنش، حداقل وادار به عمل کنیم.

اگر این مقاومت مدنی را ادامه دهیم حداقل می‌توانیم با پیوند این ۳ حرکت حداقل یک جنبش بدون مرز داشته باشیم، یعنی وقتی که خبرنگاران بدون مرز داریم لازمه‌اش این است که در کنارش ما نیز یک جنبش بدون مرز را شکل دهیم. بنابراین فکر می‌کنم اگر همه‌ی ما روی یک رسانه‌ی اجتماعی بدون مرز فکر کنیم در برابر خیلی از ضد جنبش‌های غیر دموکراتیک می‌توانیم موثر عمل کنیم.

بنابراین ممنونم برای این‌ جایزه، این جایزه نه به من و نه حتی به تمام بچه‌های کمپین، بلکه فکر می‌کنم این جایزه به تمام کسانی تعلق دارد که هم برای آزادی بیان تلاش می‌کنند، هم دانش آن را به ما می‌دهند و هم دارند در زندان‌ها برایش هزینه پرداخت می‌کنند. بنابراین مبارک همه‌ی آن‌ها باشد، خیلی ممنون.»

در مراسم اهدای نخستین جایزه‌ی شهروند نت، ژان فرانسوا ژولیا دبیر کل سازمان گزارش‌گران بدون مرز طی سخنانی گفت از زمان دهمین انتخابات ریاست جمهوری در ایران اینترنت نقش مهمی در دفاع از آزادی‌های اساسی و دموکراسی در ایران داشته است. او وبلاگ‌نویسان ایرانی را بسیار فعال و با شهامت توصیف کرد و گفت بدون شهامت و عزم راسخ آنان از اطلاعات لازم برای جهان محروم هستیم، پس از پایان مراسم اهدای نخستین جایزه‌ی شهروند نت به سایت تغییر برای برابری زنان ایران، گفت‌و‌گوی اختصاصی با خانم پروین اردلان داشتم:

خانم اردلان به شما و تمام زنان ایرانی که برای آزادی بیان تلاش می‌کنند تبریک می‌گویم، می‌خواهم احساس شما را از گرفتن این جایزه بپرسم؟

فکر می‌کنم ما هم‌چنان باید برای شکل‌گیری جنبش خودمان و داشتن یک رسانه برای این جنبش تلاش کنیم. رسانه‌ای که بتواند هم موقعیت برابر فعالان جنبش را در برابر خودش حفظ کند و هم بتواند خواسته‌های خودش را مطرح کند و از ایرارشی و سلسله مراتب به دور باشد زیرا تک‌صدایی شدن رسانه‌ها همیشه به ضرر جنبش‌ها بوده است بنابراین ما یک جنبش بدون مرز می‌خواهیم، یک رسانه‌ی جنبشی بدون مرز.

۵ نامزد برای برنده‌شدن این جایزه که برای نخستین‌بار از طرف سازمان گزارش‌گران بدون مرز اهدا می‌شود، حضور داشتند و شما به عنوان نماینده‌ی سایت تغییر برای برابری این جایزه‌ی ارزشمند را گرفتید، فکر می‌کردید این سایت چنین موفقیتی به دست بیاورد؟

نه الزاما سایت ما بلکه فکر می‌کنم پوشش رسانه‌ای همه‌ی زنانی که در همه‌ی این سال‌ها سعی کردند که هم در عرصه‌ی دنیای واقعی و هم مجازی اطلاع‌رسانی کنند، موثر بوده است. بنابراین، این جایزه واقعا متعلق به تمام زنان ایران است.

فکر می‌کنید این جایزه چه تاثیری در تصویر کار کسانی که در این راه قدم می‌گذارند داشته باشد؟

قطعا خیلی موثر هست زیرا بحث‌هایی را که جنبش زنان در این خصوص مطرح کرده است و به خصوص ما که در تغییر برای برابری و کمپین یک میلیون امضا بر موقعیت برابر تاکید داشتیم، حالا به سمت جایی حرکت می‌کند که بتواند قدرت جنبش‌ها را افزایش دهد. یعنی این‌طور حرکت‌ها که هم بتواند تکنولوژی را در خدمت اطلاعات بگیرد و کمک‌ کند که این اطلاع رسانی‌ها یک‌سویه نباشد، همان چیزی است که ما سال‌ها است برایش در قسمت حاشیه تلاش می‌کنیم و این خیلی موثر است.

شما گفتید که ۲۱ بار این سایت فیلتر شد، در حال حاضر چه موقعیتی دارد؟

در حال حاضر فیلتر نیست و با دومین جدیدش کار می‌کند.

آیا از همکاران این سایت کسی در زندان هست؟

نه ولی از فعالان کمپین تعدادی در زندان هستند. کاوه کرمانشاهی از فعالان کمپین و از فعالان حقوق بشر در زندان است. از دیگر بچه‌ها نیز اکثرشان در زندان نیستند اما حکم گرفتند و یا منتظر دادگاهند.

سوال آخرم این است که کار یک میلیون امضا به کجا کشید؟

یک میلیون امضا بعد از اتفاقاتی که افتاد کارش را ادامه می‌دهد منتهی فعلا خیلی در حوزه‌ی اطلاع‌رسانی فعال نیست. اما چیزی که در این ماه‌ها مطرح بود شیوه‌ای بود که کمپین یک میلیون امضا به‌کار گرفت و توانست این شیوه را در سطح جامعه گسترش دهد. شیوه‌ای‌ که مفهومی برای برابری‌خواهی بود.

از این منظر می‌توانم بگویم کمپین در این حوزه با تعداد برابری‌خواهانی که در بخش‌های دیگر جنبش‌های اجتماعی افزایش پیدا کرده‌اند، همچنان به فعالیت ادامه می‌دهد. یکی از دلایل افزایش برابری‌خواهی می‌تواند فعالیت‌های دموکراتیکی باشد که گروه‌های مختلف جنبش‌های اجتماعی از جمله کمپین یک میلیون امضا در پیش گرفته‌اند. می‌خواهم بگویم از جهت روشی کارش ادامه دارد، اما به لحاظ جمع‌آوری امضا افت و خیز دارد.

گفتید این جایزه را به خیلی‌ها از جمله زنان ایرانی و کسانی که در راه آزادی بیان تلاش می‌کنند هدیه دادید؟

من هدیه ندادم بلکه گفتم این جایزه به تمام کسانی که این حرکت را پیش بردند تعلق دارد. بنابراین ما این جایزه‌ها را فقط برای این‌که یادمان نرود می‌توان هم اطلاع‌رسانی و هم کار دموکراتیک کرد و جنبشی که وجود دارد را به حرکت آورد، دریافت می‌کنیم. این حرکت با نقد مداوم رو‌به‌رو است.‌ آن‌کس که قدرت دارد باید مرتب نقد شود، آن‌کس که اطلاع‌رسانی می‌کند باید مرتب حرکت کند و کسی که مثل ما جزو زنانی است که در قدرت نیستند باید این حرکت را نقد مداوم کند تا جریان دموکراتیک آن را از بین نبرد.

عکس‌ها؛ ایرج ادیب‌زاده، زمانه

بنابراین منظورم این بود که چنین جایزه‌ای قاعدتا از آن همه‌ی کسانی است که در این حرکت هستند، ولی بیش از آن در حال حاضر به خیلی از دوستانی که به دلیل خواستن حقوق مدنی خود در زندان هستند، تعلق دارد و فکر می‌کنم این یک‌جور پاسداری از حقوق آنان است حتی اگر خودشان نباشند.

شما خودتان چه‌کار می‌کنید خانم اردلان؟

من روزنامه‌نگار، وب نگار و از فعالان سایت کمپین هستم و در حوزه‌ی زنان مشغولم.