قربون برم خدا را، یک بام و دو هوا را

فروغ.ن. تمیمی

گزارش‌گر صدا و سیما با دو خانم جوان رهگذر که چهره‌شان در فیلم خیلی قابل تشخیص نیست، درباره انتخاب پوشش و رعایت حجاب سوال می‌کند.

هردو مانتو به تن دارند و تنها بخشی از موهایشان از زیر روسری بیرون است. آن دو با صراحت می‌گویند: «هر آن چه را که دوست دارند، خواهند پوشید، این که دیگران چه فکری می‌کنند به آن‌ها ربطی ندارد». هر دو ایرادی در سر و وضع خود نمی‌بینند.

گزارش‌گر می‌گوید: «آیا به عواقب کار، و این که انتخاب‌شان در تضاد با هنجار‌های رسمی جامعه است فکر کرده‌اند؟» و خانم‌ها هر دو باز بر انتخاب شخصی خود و بی‌اهمیت بودن نظر دیگران تاکید می‌کنند.

آن دو با وجود آگاهی از مجازات‌ها حاضر به کوتاه آمدن و سانسور خود نیستند. لحن جانب‌دارانه آقای گزارش‌گر، اغراق او در به خطر افتادن حیثیت جامعه به دلیل بی مسئولیتی گروهی از به اصطلاح بدحجابان و تبلیغ چادر مشکی به عنوان بهترین مد موجود از طرف چندخانم جوان، بخش دیگر این گزارش است.

شجاعت این دو در بیان آن چه که فکر می‌کنند و می‌خواهند در شرایطی که بعضی از مراجع تقلید و امامان جمعه مکررا به تکفیر، تهدید و مجازات زنان به زعم ایشان « بدحجاب» فرمان می‌دهند، واقعا ستودنی است. ایستادگی در برابر تبعیض، تهدید و دفاع از ابتدایی ترین حق انسانی یعنی حق انتخاب لباس به هر قیمت.

در خبر‌ها بود که گسترش فشار و تبعیض در زمینه حجاب در دانش‌گاه‌ها، دیگر تنها به دختران دانش جو منحصر نمی‌شود و مدیرکل حراست دانش‌گاه تهران از مبارزه با پسران بدحجاب هم خبر داده است

اما امروز با اعلام اجباری شدن داشتن مقنعه در دانش‌گاه تهران از طرف اداره حراست دانش‌گاه و هم ابلاغ طرح برخورد با «بدحجابی» در موسسات آموزش عالی از طرف وزرات علوم، اجرای طرح توسعه فرهنگ عفاف و حجاب، مصوب سال هشتاد و دو، عملا به اجرا گذاشته شده است.

در خبر‌ها بود که گسترش فشار و تبعیض در زمینه حجاب در دانش‌گاه‌ها، دیگر تنها به دختران دانش جو منحصر نمی‌شود و مدیرکل حراست دانش‌گاه تهران از مبارزه با پسران بدحجاب هم خبر داده است!

این همه در حالی است که در آن سر دنیا یعنی در کشور فرانسه، یک کمیسیون تحقیق در پارلمان این کشور خواهان ممنوع کردن استفاده زنان مسلمان از روبنده و پوشاندن صورت است.

طرح ممنوعیت استفاده از روبنده در امکانی مانند مدارس، بیمارستان‌ها و وسائل رفت و آمد عمومی در این کشور در حال بررسی است.

این کمسیون تحقیق در گزارش دویست صفحه‌ای خود خاطر نشان می‌کند که پوشاندن صورت توسط زنان مسلمان مغایر با آرمان‌های مقدس جمهوری فرانسه یعنی آزادی، برابری و برادری است.

موافقان ممنوع کردن روبنده، استفاده از نقاب، را مانع بزرگی برای حضور موثر و مفید زنان مسلمان در جامعه، پیشرفت فردی و اجتماعی آنان می‌دانند.

در کشور فرانسه، یک کمیسیون تحقیق در پارلمان این کشور خواهان ممنوع کردن استفاده زنان مسلمان از روبنده و پوشاندن صورت است

درسال‌های اخیر طرح ممانعت قانونی انواع افراطی حجاب یعنی روبنده زدن، به یک بحث داغ اجتماعی در فرانسه تبدیل شده است. اما مخالفان طرح ممنوع کردن روبنده، می‌گویند آیا دخالت دولت در نحوه انتخاب پوشش در تعارض با اصل آزادی مذاهب و فرهنگ‌ها در فرانسه و اروپا نیست؟ و آیا تحمیل این محدودیت تجاوز به حقوق شهروندان و آزادی فردی آنان نیست؟

در فرانسه پنج میلیون مسلمان زندگی می‌کنند. و تعداد زنان روبنده‌دار بین چهارصد تا دوهزار نفر تخمین زده می‌شود.بیشتر زنان روبنده‌دار جوان هستند، تازه به اسلام گرویده‌اند، یا به نوعی بنیادگرایی اسلامی معتقدند.

گروهی هم به اجبار و به خواست همسران متعصب خود از روبنده استفاده می‌کنند. در طرح ممنوعیت و مجازات استفاده از روبنده به جز جریمه نقدی، لغو اجازه اقامت در این کشور و هم یک سال حبس برای مردانی که زنان خود را ملزم به داشتن روبنده بکنند، پیش بینی شده است.

بحث ممنوعیت استفاده از حجاب افراطی در فرانسه، در رسانه‌های هلند، بلژیک ، دانمارک و سوئد هم با علاقه دنبال می‌شود. در هلند حزب دست راستی آزادی خواهان ممنوعیت استفاده زنان از حجاب اسلامی به هر شکل است.

رهبر این حزب خیرت ویلدرز یکی از مخالفان جدی مذهب و فرهنگ اسلامی در این کشور است. او یک بارخواهان تصویب طرحی شد که به موجب آن زنان مسلمان با هر نوع حجاب باید جریمه شوند.

بحث اجباری بودن حجاب در ایران، و یا در بعضی از کشورهای اسلامی و یا احتمال ممنوعیت روبنده در فرانسه، و یا روسری در هلند، یکی از مشغله‌های دائمی فکری مدافعان حقوق بشر و فمینیست‌ها است. مسئله پوشش، سلطه بر بدن زنانه و کنترل زنانگی، یکی از ارکان ساختار مردسالارانه و نابرابر جامعه است. و مشروعیت خود را از مذهب، فرهنگ و قوانین مدنی می‌گیرد، تا به تواند روابط قدرت مبتنی بر نابرابری جنسیتی را تداوم بخشد و بازتولید کند.

اما آیا حد و حدود در مورد برهنگی تمام و با پوشش کامل در حوزه عمومی در قوانین مدنی نباید پیش بینی شود؟

مسئله آزادی انتخاب پوشش هم به عنوان حق طبیعی هر انسان و هر زن در تمام گفتمان‌های حقوق بشری، برابری خواهانه و فمینیستی اصلی بدیهی و مسلم فرض شده است.

اما این آزادی هم در محیط‌های جمعی نمی‌تواند کاملا بی قید وشرط باشد، هیچ کس در فرانسه کاملا برهنه به سر کار خود در یک اداره نمی‌رود و هیچ کس هم نباید تمام بدن و صورت خود را به پوشاند. استفاده از روبنده امکان تماس و یک ارتباط انسانی را بسیار محدود می‌کند و به ترس و بی‌اعتمادی در یک جامعه چند فرهنگی و مدرن دامن می‌زند.

نسل دوم و سوم مهاجران زن مسلمان در اروپا، بیشتر از پیش در جامعه،درحوزه‌های کار و تحصیل حضور دارند. اکثریت زنان مسلمانی که در کشورهای اروپایی به حجاب روی آورده‌اند، اغلب خواهان تاکید بر هویت متفاوت قومی و مذهبی خود درجامعه اروپایی و مسیحی هستند.

تین‌ایجر‌های مسلمان در هلند و یا فرانسه، با ترکیب انواع مدهای روسری اسلامی، با رنگ‌های زنده و آراستن خود، در واقع آگاهانه و یا ناخودآگاه، برآزادی حق انتخاب، حقوق برابر شهروندی و حق متفاوت بودن در یک جامعه دموکراتیک تاکید دارند. اسلام ستیزی احزاب دست راستی در هلند، بلژیک، یکی از دلایل روی آوردن دختران مسلمان به انتخاب روسری است.

این در واقع همان شبوه اعتراضی است که از طرف زنان ایرانی به اصطلاح« بدحجاب» در تقابل با حجاب اجباری به کار گرفته شده است.آن‌ها هم می‌گویند ما متفاوتیم و حق داریم که متفاوت باشیم! ما حجاب نمی‌خواهیم و تا آن جا که بتوانیم با انتخاب« بدحجابی» با پوشش اجباری مقابله می‌کنیم.

برای یک فمینیست ایرانی که از یک طرف شاهد چالش سی ساله خود و زنان کشورش علیه حجاب اجباری برای داشتن حقوق برابر است، و هم با زندگی در یک کشور اروپایی، شاهد اسلام ستیزی و پیش داوری‌های موجود درباره زنان با حجاب(به عنوان عقب افتاده و قربانی) است. مسئله داشتن آزادی فردی و حق انتخاب بعد تازه‌ای به خود می‌گیرد. تجربه او تجربه‌ای منحصر به فرد است.

حجاب اجباری و مجازات: «بدحجابان» در ایران از یک سو و احتمال نقض حقوق شهروندی زنان مسلمان اروپایی به خاطر پوشاندن مو و بدن، آدم را به یاد ضرب‌المثل معروف: قربون برم خدا را، یک بام و دو هوا را، می‌اندازد.