شکاف‌هایی در تابوت

حمید حمیدی

مقایسه وضعیت کنونی و قبل از انقلاب زنان ایران

در ایران بعد از انقلاب مادر جوانی به خاطر قتل فردی که می‌گوید قصد تجاوز به اورا داشته به مرگ محکوم شد و قاضی گفته بود: شکل لباس پوشیدن این خانم «زمینه را برای تجاوز او آماده کرده بود».

زنان بسیاری به خاطر ترویج اندیشه‌های برابری‌خواهانه به زندان تعلیقی محکوم شده‌اند، شورای نگهبان پای‌بندی کشور به معاهده ۱۹۸۱ سازمان ملل علیه تبعیض علیه زنان را وتو کرد.

در دوران قبل از انقلاب زمانی که زنان دارای حق رأی شدند، اولین اعتراض توسط آقای خمینی صورت گرفت، تعدد زوجات در عمل غیرقانونی شده و قوانین طلاق بر اساس برابری زن و مرد تنظیم شده بود.

سکوت تو آسایش من است

انقلاب قول حیثیت و برابری به زنان داد اما با گذشت سه دهه زنان از هر دو محرومند، جمهوری اسلامی ایران به جای دنبال کردن رویه قضایی انعطاف‌پذیری که شریعت اسلامی با آن سازگار است و خانم عبادی ترویج می‌کند، آن‌چه را فریده غیرت، وکیل پیش‌رو حقوق زنان «نسخه خشک‌استخوان» می‌خواند ترویج می‌کند.»

قوانین ایران پس از انقلاب تعدد زوجات را احیا کرد، طلاق از سوی زنان را بدون رضایت شوهر تقریباً غیرممکن ساخت و زنان را با عنوان «زناکار» به سنگسار محکوم کرد.

«در پی رشد شدید جمعیت در دهه ۱۹۸۰، برنامه‌ریزی برای خانواده نرخ باروری ملی را به دو فرزند کاهش داد، میانگین عمر زنان هفتاد و دو سال، یعنی دو سال بیش از مردان است.

در سال ۱۹۷۵ نرخ بی‌سوادی زنان در نواحی روستایی نود درصد و در شهرها بیش از چهل و پنج درصد بود.

اکنون میزان سواد در میان دختران پانزده تا بیست و چهار ساله به نود و هفت درصد رسیده است،در سال‌های گذشته، برای نخستین بار، شمار دانشجویان دختر در دانشگاه‌های دولتی بیش از شمار مردان بود.»

علی‌رغم رشد تعداد زنان تحصیل‌کرده و با توجه به تورم، خانواده‌های زیادی نیستند که بتوانند با حقوق یک نفر زندگی کنند اما اقتصاد قادر به ایجاد اشتغال نیست تا این زنان را جذب کند.

«جریانی تاریخی» در ایران به راه افتاده است. امروزه خیلی از دخترها در استان‌های ایران با پسرهایی که خود انتخاب کرده‌اند ازدواج می‌کنند نه آن‌هایی که والدین خواسته‌اند، یک دهه قبل این پدیده ناشناخته بود.

فروغ می‌گفت: تغییرات اجتماعی ایران به مفاهیمی مانند مذهب، اخلاقیات و عشق معنای تازه‌ای بخشیده است

«با این حال برخی والدین احساس خطر می‌کنند. در واقعه ای دردناک، پدری شیرازی دخترش را از تحصیل در مقطع کارشناسی که در آن قبول شده بود منع کرد و دختر خود را به آتش کشید.»

پیش از انقلاب دو زن در هیأت دولت حضور داشتند.

پس از درگیری فراوان، سن بلوغ زن از نه سال به سیزده سال افزایش یافت، مهریه نیز اکنون با توجه به تورم محسوب می‌شود و دختران می‌توانند برای تحصیل در خارج از کشور بورس دریافت کنند.

طی چند سال گذشته یکصد و پنجاه زن در سازمان‌های غیردولتی ایران سرگرم فعالیت شده‌اند.

تبدیل شدن این نهادها به حامیان موثر حقوق زنان زمان می‌برد اما این سازمان‌ها راهی برای دختران ایرانی است تا هویت خود را معرفی و اظهاروجود کنند.

سازمان‌های غیردولتی در مقابل وحشت محافظه‌کاران از جامعه مدنی به‌شدت آسیب‌پذیرند.

خشونت خانوادگی، خیانت به زناشویی و ایدز، چند برابر شده است.

فرسایش ارزش‌های خانوادگی در ایران، تبعاتی را به دنبال داشته اشت:

یک سوم پیوندهای زناشویی به طلاق منجر می‌شود، درحالی‌که در بیست سال قبل طلاق امری نادر بود.

با این حال، قضاتی که با زنان خواهان طلاق، هم‌دردی نشان دهند انگشت‌شمارند.

زنان برای تضمین موافقت شوهر با طلاق، اغلب مجبور به گذشتن از مهریه می‌شوند.

مشکلاتی مانند فحشا و اعتیاد در ایران بی‌داد می‌کند.

«هیچ‌کس نمی‌داند چه تعداد زن روسپی در تهران هست، هرچند حضور آن‌ها در گوشه کنار خیابان‌ها حاکی است شمار آن‌ها به ده‌ها هزار نفر می‌رسد، در مورد یک موضوع نیز اتفاق‌نظر وجود دارد:

اکثریت زنان خودفروش، دختران فراری از خانواده‌های فقیر و متلاشی شده‌اند و هر روز بر شمار آن‌ها افزوده و از سن آن‌ها کاسته می‌شود.»

در ایران به اشعار فروغ فرخزاد، شاعره ایرانی توجه‌ای ویژه نشان داده می‌شود. فروغ می‌گفت:

«تغییرات اجتماعی ایران به مفاهیمی مانند مذهب، اخلاقیات و عشق معنای تازه‌ای بخشیده است.»

اما با گذشت چهل و پنج سال از دوران او، بیان چنین اظهاراتی می‌توانند گوینده را راهی زندان کند ولی قضات جمهوری اسلامی نمی‌توانند انبوه زنان جوان ایرانی را از هم‌دلی با این نگاه منع کنند.